ตอนนี้คุณกำลังสนุกกับการซื้อที่ปลูกป่าอยู่ที่เชียงใหม่ด้วยเงินทั้งหมดที่คุณมี
ถ้าคุณไม่เอาไปปลูกป่า เงินจำนวนนี้ซื้ออะไรได้บ้าง
(หยิบเครื่องคิดเลขมากด) ผมสามารถซื้อรถซูเปอร์คาร์ระดับท็อปของโลกได้
40 คัน
อะไรทำให้คุณอยากเอาเงินจำนวนนี้มาปลูกป่า
เริ่มจากผมไปบ้านคุณสาธิต
กาลวันตวานิช (ผู้บริหารบริษัทฟีโนมีน่า) เป็นบ้านริมน้ำอยู่จังหวัดลำพูน เป็นบ้านไทลื้อ ออกแบบโดยคุณจุลพรและคุณสาธิต เป็นบ้านไทยที่สวยมาก น่าอยู่
ทุกครั้งที่หยุดตอนปีใหม่ ผมจะไปที่บ้านหลังนี้ทุกปี วันๆ ไม่ทำอะไร
นั่งคุยนอนคุยกับคุณสาธิต คุยกับคุณจุลพร คนสองคนนี้เป็นแรงบันดาลใจให้ผม
ทั้งความคิด ความรู้และทัศนคติ บ้านหลังนี้มีต้นไม้เยอะมาก ผมไปทุกปี
ผมสังเกตเห็นว่าต้นไม้มันโตเร็วมาก เพราะผมเห็นมันตั้งแต่ต้นเล็กๆ
เป็นต้นไม้ที่ปลูกจากเมล็ด คุณเชื่อไหมแค่ 4 ปี ต้นมันสูงทะลุขึ้นไปเป็นสิบเมตร
ในปีนั้นที่ผมเห็น ผมก็มานั่งคิดว่า เอ๊ะ ถ้ากูปลูกเยอะๆ มันก็กลายเป็นป่าเลยสิวะ
คุณจุลพรก็บอกว่า ทำป่าไม่ยาก ง่าย ทำเลย ตอนแรกทำไปก่อน 17 ไร่
คุณจุลพรเป็นคนคิดและจัดการทั้งหมด พอแกเริ่มปลูก ไอ้มนุษย์หน้าโง่อย่างผม
ก็เริ่มฉลาดขึ้น เริ่มเข้าสู่กระบวนการการเรียนรู้
จากนั้นอีกปีหนึ่งที่ดินแปลงข้างๆ ก็ประกาศขาย เป็นที่ดินติดแบงก์
เป็นที่ดินของโครงการหมู่บ้านจัดสรรขายทั้งโครงการ ผมก็ตัดสินใจซื้อ
กลับมากรุงเทพฯ ผมก็ทำงานหนักมาก เพื่อหาเงินซื้อที่แปลงนั้น
2 ปีถัดมา คุณจุลพรชวนผมกับคุณสาธิตไปเดินป่าด้วยกัน
ที่นั่นการสลายตัวตนก็เริ่มเกิด ในป่าไม่มีอะไรเลย ห้องน้ำไม่มี วิทยุไม่มี
ทีวีไม่มี ไม่มีห่าอะไรสักอย่าง ผมกางเต็นท์ใช้เวลาเกือบ 15 นาที
ลูกหาบเผามูซอใช้เวลาแค่ 5 นาที มีมีดเล่มเดียว ฟันไผ่
ฟันต้นกล้วย ฉุบฉับๆ เสร็จออกมาแล้วเป็นเพิงเล็กๆ
จากการที่ต้องช่วยเหลือตัวเองในป่า ผมพบว่า ผมฉลาดขึ้นเพราะความไม่มี
เราเลยต้องใช้สมองมากขึ้น ที่ตลกกว่านั้นคือ ในป่านั้นนอนสบายมาก
เราใช้เวลาก่อนนอนคุยกัน เช้ามา ผมปวดขี้ ผมต้องไปขี้ใต้ต้นไม้
เชื่อไหมว่านี่คือการขี้ที่ดีที่สุดในชีวิตของผม เราเริ่มคุยกัน
เริ่มตั้งคำถามเกี่ยวกับการขี้ การขี้ครั้งนี้ของผม ผมพบว่าผมไม่ต้องขี้ในห้องน้ำ
เมื่อไม่มีห้องน้ำก็ไม่ต้องมีเซรามิก ไม่ต้องระเบิดภูเขาเพื่อมาทำเซรามิก
ไม่ต้องมีที่ฉีดตูด ไม่ต้องสร้างโรงงานถลุงเหล็ก เพราะไม่มีก๊อกน้ำ
ไม่ต้องสร้างโรงงานผลิตพลาสติก เพราะมันไม่มีลูกลอย ไม่ต้องมีถังเก็บขี้
เป็นการขี้ที่คลาสสิกที่สุด ใช้แค่ทิชชู ที่ตลกกว่านั้น ขี้ของผมไม่ต้องไปอยู่ในถังเก็บขี้ แต่ขี้ของผมมันลงไปหาต้นไม้เลยกลายเป็นปุ๋ย
ผมพบอะไรมากมายจากการเดินป่าครั้งนั้น
พบว่าจริงๆ แล้ว มนุษย์ไม่ต้องการอะไรมาก ต้องการอากาศบริสุทธิ์ น้ำที่สะอาด
อาหารที่ไม่มีสารพิษ เพราะฉะนั้นป่าต่างหากที่สำคัญ ปัญญาของคนต่างหากที่สำคัญ ผมเลยคิดว่า
ก่อนตายถ้าผมทำให้คนอื่นรู้สึกแบบเดียวกับที่ผมรู้สึก ประเทศน่าจะดีขึ้นได้
เพราะคนที่มีปัญญาคนนึงก็สร้างแรงบันดาลใจให้คนได้เป็นร้อยเป็นพันเป็นหมื่น
ถ้าเรามีคนมีสติปัญญาดีๆ ที่น่ารักสักร้อยคน โอ้โห ประเทศเปลี่ยนเลยนะ
แล้วปัญญามาจากไหน ก็มาจากธรรมะ ธรรมะมาจากไหน ก็มาจากธรรมชาติ
ผมไม่เคยเห็นคนทำธุรกิจปลูกต้นไม้ขายมีข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ยิงกันดับคาซ่อง
คนที่อยู่ใกล้ชิดธรรมชาติจิตใจจะดี เหมือนชาวบ้านแต่ก่อนที่มีที่นาเป็นของตัวเอง
เป็นภาพที่ดีงาม ความสวยงามมันเกิดจากธรรมชาติ การให้คนกลับไปตรงนั้นน่าจะเป็นทิศทางที่ถูกต้อง
คิดแบบนี้มานานแค่ไหนแล้ว
ตั้งแต่อายุ
30 เริ่มจริงจังตอนอายุ 38 เมื่อ 4 ปีก่อน ไม่ใช่สิ ต้องนับว่า 5 ปี
เพราะใช้เวลาปีนึงเต็มๆ ในการเตรียมเงิน เตรียมอะไรต่างๆ
คุณจริงจังกับมันมาก
ผมทุ่มทุกอย่าง
ทำงานหนักมาก ปีนั้นปีเดียว ผมทำหนังโฆษณาไป 114 เรื่อง
เพราะต้องการเห็นสิ่งนี้สิ่งเดียวเลย
ป่าของคุณใหญ่ไหม
ตอนนี้มีอยู่ประมาณ
85 ไร่ เลียบแม่น้ำปิง ยาวประมาณ 1 กิโลเมตร
ที่อำเภอแม่แตง เชียงใหม่ ตรงนี้เป็นที่ที่ดีมาก เดิมเป็นของหมู่บ้านจัดสรร
ถ้าผมมีที่ดินติดแม่น้ำยาวประมาณกิโลนึง สิ่งที่ง่ายที่สุดคือไม่ต้องทำอะไรเลย แบ่งเป็นแปลงแล้วขาย แค่นั้นผมก็น่าจะได้เงินประมาณพันล้าน
แต่ผมทำในสิ่งที่โง่ที่สุดในสายตาของมนุษย์ทั่วไปคือ ปลูกป่า
เพราะผมอยากเห็นพื้นที่ป่าริมแม่น้ำปิงกลับคืนมาเหมือนเมื่อ 50 ปีก่อน
ที่ตรงนี้เคยเป็นป่ามาก่อน
ทุกที่ในโลกเคยเป็นป่ามาก่อน
ชาวบ้านเข้ามาใช้ประโยชน์ได้ไหม
ได้
แต่ถ้าคุณอยากได้ผักจากที่นี่ คุณต้องปลูกคืน ถ้าอยากได้ตะไคร้สักต้น
ก็เอาไปได้เลย แต่ต้องปลูกเพิ่ม จนกระทั่งชาวบ้านรู้ว่า เอ๊ะ
ทำไมต้องเดินมาขอมันด้วย ปลูกเองที่บ้านก็ได้ ผมคงทำเป็นรีสอร์ต
มาถึงก็เก็บเงินคุณก่อนเลยประมาณหมื่นห้าต่อวัน แต่ถ้าคุณปลูกต้นไม้ในที่นี้
เราจะคืนเงินให้ต้นละ 200
ถ้าปั่นจักรยานผลิตไฟฟ้าใช้เอง ก็คืนให้อีก
ถ้าปลูกต้นไม้อีกก็คืนอีก เผลอๆ คุณอาจจะพักฟรี
แล้วคุณก็มีส่วนทำให้พื้นที่นี้ดีขึ้น
ถ้าลูกคุณกลับมาที่นี่อีกครั้งก็จะเป็นว่าต้นไม้ที่เขาปลูกมันโตขึ้น
เมื่อถึงเวลานั้นคุณจะกลับไปปลูกต้นไม้ที่บ้านของคุณเองก็ได้ ผมไม่ได้ต้องการเงิน
แต่ต้องการดูแลรักษาที่นี่ในลักษณะที่เคารพธรรมชาติ สิ่งที่สำคัญกว่าเงินคือความคิดคน ผมตั้งโจทย์ว่าคุณต้องเสียเงินก่อนหมื่นห้า
แต่พอคุณปลูกต้นไม้ช่วยดูแลพื้นที่ ผมก็จะบอกว่า คุณค่ามันมากกว่าเงินหมื่นห้าอีก
ความฝันของคุณในวันนี้คืออะไร
ผมเป็นแค่ผู้กำกับตัวเล็กๆ
คนหนึ่งบนโลกใบนี้ ที่ฝันอยากเปลี่ยนประเทศของผม เพราะมันยังไม่ดีพอสำหรับผม
ผมอยากเปลี่ยนด้วยการทำสิ่งเล็กๆ เช่น ปลูกป่า อีก 10 ปีข้างหน้า
ทั่วโลกจะประสบปัญหาเรื่องขาดอาหาร ระบบทุนนิยมจะพัง
ปัญหาสิ่งแวดล้อมจะทำให้เรามีพื้นที่ผลิตอาหารน้อยลง อาหารยิ่งหายาก วันนั้นเราตั้งคำถามกับชีวิตว่า เงินคืออะไร คุณค่าของชีวิตเราคืออะไร
บางทีคุณค่าของชีวิตอาจไม่ใช่เงินอีกต่อไป
มันอาจจะเป็นองค์ความรู้หรืออะไรก็ตามที่ดีต่อผู้อื่น อย่างการเคารพธรรมชาติ
เพราะคนทำตัวเหนือธรรมชาติ ทำลายธรรมชาติตลอดเวลา
เมื่อทุกอย่างในโลกพังหมดเราจะกลับไปหาชีวิตแบบดั้งเดิมอีกครั้ง
เราต้องเตรียมพร้อม อาจฟังดูเหมือนผมบ้า แต่ขอโทษ โลกหน้ามนุษย์จะกลับไปหาธรรมชาติ
การทำหนังใหญ่ยังเป็นความฝันของคุณอยู่ไหม
ยังอยากทำ
มันจะเป็นหนังที่ทำด้วยความสามารถทั้งหมดที่ผมมีใช้เงินน้อยๆ แต่สนุกมาก
เนื้อหาจะเป็นอะไรก็ได้ที่ทำให้คนดีขึ้น มีความคิดมากขึ้น มีปัญญามากขึ้น
ผมชอบหนังอย่าง Local
Hero หนังง่ายๆ อย่าง Little Miss Sunshine, Forest Gump มันเป็นหนังที่มีคุณค่ากับโลก หรือหนังอิหร่านอย่าง Children of
Heaven ที่อยู่ในใจผมตลอดเวลา ผมอยากทำหนังเล็กๆ
ที่พูดประเด็นเกี่ยวกับมนุษย์ โดยความตลก ความสนุก เป็นแค่สิ่งที่หุ้มห่อเนื้อหา
เนื้อหาต้องง่าย คนทั่วไปเข้าใจได้ง่ายๆ ผมเชื่อว่าหนังมีอิทธิพลต่อคนอยู่แล้ว
ถ้าเราใส่สิ่งที่ดีเข้าไป คนดูก็ได้สิ่งที่ดี สุดท้ายผมจะบอกว่า ผมไม่ใช่คนดีหรอก
ผมก็เป็นมนุษย์คนหนึ่งที่เคยทำอะไรเลวๆ
ผมไม่อยากออกสื่อหรือออกทีวีเพราะถ้าออกไปแล้วไปพูดอะไร
คนที่มันไม่เห็นด้วยมันก็ด่า พูดดีเกินไปมันก็หมั่นไส้ ผมก็รู้
มีคนด่าก็เป็นเรื่องปกติ ถ้าจะมีใครด่าก็เป็นเรื่องของเขา ไม่ใช่เรื่องของเรา
ผมคิดแบบนี้ แต่ในหน้าที่ของความเป็นมนุษย์แม่ผมสอนว่า ต้องเป็นคนดี คิดดี
ความดีคือความฉลาดอย่างหนึ่ง ฉลาดที่สุด ถ้าเราเป็นคนดี
เราจะเป็นคนฉลาดโดยอัตโนมัติ นักธุรกิจที่ฉลาดที่สุดก็คือนักธุรกิจที่ให้มากที่สุด
ผมเชื่ออย่างนั้น
หนังที่ดูแล้วอยากเป็นคนดีทำยากไหม
หมูๆ
แค่อธิบายว่าความดีมันดียังไง สวยงามยังไงเท่านั้นเอง วันก่อนมีคนถามผมว่า
ถ้าผมดูหนังแล้วร้องไห้จะร้องเพราะอะไร ผมก็มาคิด เศร้าเหรอ
ผมไม่เคยร้องไห้เพราะเศร้าเลยนะ ผมร้องไห้เพราะเห็นความดีในหนัง เห็นความประทับใจ
เห็นใครสักคนที่เป็นคนดีมาก ผมร้องไห้เลย วันก่อนเพิ่งดูหนังเรื่อง Invictus ที่คลินต์ อีสต์วู้ด กำกับ มอร์แกน
ฟรีแมน เล่นเป็น เนลสัน แมนเดล่า มีฉากนึงที่แมตต์ เดมอน
ซึ่งเล่นเป็นกัปตันทีมรักบี้ ในฉากนั้น แมตต์
เดมอนยืนอยู่ที่หน้าต่างมองออกไปข้างนอกแล้วพูดว่า ผมไม่เข้าใจว่า เนลสัน แมนเดล่า
เป็นคนผิวดำ ติดคุก 27
ปีโดยคำสั่งของคนขาว แต่ทันทีที่ออกจากคุกเขาก็ได้รับเลือกตั้งเป็นประธานาธิบดี สิ่งแรกที่เขาทำคือการให้อภัยคนขาว
สนับสนุนให้คนขาวทำทีมรักบี้ แมตต์ เดมอนมองไปที่หน้าต่าง แล้วพูดประโยคนี้
ช็อตนั้นผมร้องไห้เลย มันเป็นความรู้สึกที่ยิ่งใหญ่มาก
การที่แมนเดล่าจะทำอย่างนั้นได้เขาต้องลืมความลำบาก ลืมความเป็นคนดำของเขา
แล้วหันมามองประโยชน์ส่วนรวมของชาติ แล้วการให้อภัยจะตามมา
คนที่ลืมความเจ็บแค้นได้ จิตใจต้องสูงมาก ดูเสร็จผมอยากนั่งเครื่องบินไปหา คลินต์ อีสต์วู้ด อยากบอกกับเขาว่า ขอบคุณมากครับที่คุณทำหนังเรื่องนี้ให้เราได้ดู
“แม่ผมสอนว่าต้องเป็นคนดี คิดดี ความดีคือความฉลาดอย่างหนึ่ง ฉลาดที่สุด ถ้าเราเป็นคนดี เราจะเป็นคนฉลาดโดยอัตโนมัติ นักธุรกิจที่ฉลาดที่สุดก็คือนักธุรกิจที่ให้มากที่สุด ผมเชื่ออย่างนั้น”
(จากคอลัมน์ a day with a view – a day 120 สิงหาคม 2553)
คลิกอ่านบทสัมภาษณ์อื่นๆ ได้ที่นี่
ตอนที่ 1
ตอนที่ 2
ตอนที่ 3
ภาพ นิติพัฒน์ สุขสวย
