เรือสปีดโบ๊ตสีขาว และเป็นส่วนตัว พร้อมลูกเรืออีกสองคนมารับเราที่ท่าเรือนงนุช ไม่ไกลจากตัวเมืองกระบี่ พวกเขาทักทาย หนึ่งในนั้นบอกเราว่าจะใช้เวลาเดินทางไม่เกินยี่สิบนาที และเรือก็เคลื่อนตัวออกจากแนวป่าโกงกางที่ขึ้นอยู่กลางลำคลองปากน้ำกระบี่ สู่ท้องทะเล
การนั่งเรือทำให้เราคิดว่าจุดหมายที่จะไปคือเกาะ แต่เปล่า ไร่เลย์คือชื่อของอ่าวทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของตัวเมือง ด้านใต้สุดเป็นแหลม ขณะที่แนวภูเขาหินปูนที่เราพบเห็นได้ทั่วจังหวัดกระบี่เป็นปราการปิดกั้นถนนทางทิศเหนือไว้ การเข้า-ออกจึงทำได้วิธีเดียวคือนั่งเรือเลียบชายฝั่ง เพื่อวนอ้อมเข้ามา
แต่ก่อนชาวประมงในจังหวัดกระบี่ใช้ที่ดินหลังอ่าวแห่งนี้เป็นเรือกสวนนาไร่ ‘ไร่เลย์’ ในที่นี่จึงหมายถึงไร่ที่อยู่กลางทะเล (หาใช่ไร่มันฝรั่งที่เป็นชื่อของขนมอบกรอบแบรนด์ดังแต่อย่างใด) ยังไงก็ตาม ย ยักษ์และการันต์ที่อยู่ข้างหลังมาได้ยังไง ลูกเรือที่มารับก็ไม่ทราบแน่ชัด อาจคล้ายชื่อที่ถูกเรียกต่อๆ กันมา ซึ่งผมก็คิดว่าคงดู ‘เท่’ ดี (แบบไม่มี ‘ห์’ ตามท้าย) แต่นั่นล่ะ ไม่ว่ายังไงก็ตาม ไร่เลย์ก็ขึ้นชื่อในฐานะแลนด์มาร์กทางการท่องเที่ยวอันดับต้นๆ ของฝั่งอันดามัน ขณะที่นักปีนเขาทั่วโลก ต่างลงความเห็นว่าปราการหินปูนอันแสนตระการตารอบพื้นที่ คือสนามปีนเขาที่ดีติดอันดับโลก
Rayavadee อยู่ที่นั่น รีสอร์ตอันเป็นที่หมายของเรือและเราในเวิ้งอ่าวไร่เลย์, รายาวดี–‘ดี’ แบบไม่มี ‘ย์’ ปิด
เปิดกูเกิลแมปส์ไปที่อ่าวไร่เลย์ ตั้งโหมดให้เป็นดาวเทียม ในอ้อมกอดของภูเขาหินปูน จะพบแนวของหลังคาสิ่งปลูกสร้างของโรงแรมและรีสอร์ตแห่งอื่นๆ ต่อเนื่องกันเป็นแถวยาวบริเวณกลางแผนที่ เลื่อนสายตาลงมาทิศใต้–‘รายาวดี’ ซ่อนอยู่ใต้พื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่ ในแบบที่ถ้าไม่ซูมดูดีๆ หรือถ้าแผนที่ไม่มีแท็กชื่อกำกับไว้ ก็คงไม่มีใครคิดว่าในป่านั้นมีที่พักตั้งอยู่ ป่าที่กางแผ่ครอบคลุมพื้นที่สามชายหาด–หาดไร่เลย์, หาดพระนาง และอ่าวน้ำเมาที่ซึ่งเรือมาส่งเราไว้
ใช่ครับ, นอกจากจะตั้งอยู่ในป่า รีสอร์ตยังตั้งอยู่ในแหลมอันเป็นพื้นที่ปิด ประชิดด้วยชายหาดถึงสามแห่ง… ในที่นี้ 3 in 1 จึงไม่ใช่แค่ชื่อชนิดของกาแฟสำเร็จรูปอย่างเดียว
และก็เพราะความเอกซ์คลูซีฟเช่นนั้น หลังจากเรือเทียบท่าที่อ่าวน้ำเมา การเช็กอินที่นี่จึงไม่ใช่แค่การจิบ welcome drink และฟังคำแนะนำห้องพักจากแผนกต้อนรับ แต่ยังรวมถึงการแนะนำเส้นทางไปยัง facility ต่างๆ (ห้องสมุด สปา ฟิตเนส สนามเทนนิส สระว่ายน้ำ และห้องอาหารที่มีด้วยกัน 4 แห่ง) การอธิบายว่าชายหาดไหนเหมาะกับกิจกรรมอะไร ซึ่งยังเลยไปถึงการพาเราเดินชมสวน ซึ่งแม้จะเอามาเทียบกันไม่ได้ แต่ก็พอจะอวดได้ว่าสวนที่นี่สวยไม่น้อยไปกว่าทิวทัศน์ของชายหาดเลยล่ะ
รายาวดีมีต้นมะพร้าวเกือบ 800 ต้น พรรณไม้กว่า 120 สายพันธุ์ เฟิร์นกับพืชสมุนไพรอีกกว่า 250 ชนิด ไม่นับรวมที่มันเป็นบ้านของนกหลากชนิด ค่างแว่น กระรอกปลายหางดำ ลิงแสมที่ซนชะมัด ไปจนถึงตัวเงินตัวทองที่คุณเดินๆ อยู่ก็อาจพบมันคลานผ่านตัดหน้าเราไปอย่างไม่แยแส… (ก็เจ้าถิ่นน่ะครับ)
และเพราะความอุดมสมบูรณ์ดังกล่าว ทำให้รีสอร์ตออกแบบเส้นทางเดินชมสวน (garden walk) ไว้ถึง 3 เส้นทาง พร้อมแผนที่บอกพิกัดและข้อมูลของพันธุ์ไม้ ซึ่งทำได้อย่างพิถีพิถันและเพลิดเพลินยิ่ง เอาเป็นว่าหากคุณเป็นภูมิสถาปนิก หรือมีลูกหลานที่เรียนสาขาวิชาดังกล่าว หรือเป็นใครก็ตามที่มีแพสชั่นในด้านการจัดสวน แนะนำว่าควรต้องมาดูงานที่นี่ด้วยตัวเองสักครั้ง
อย่างไรก็ดี ความเจ๋งของที่นี่หาได้หมดเพียงที่ตาเห็น แต่ยังรวมถึงกระบวนการจัดการระบบนิเวศที่ซ่อนอยู่เบื้องหลัง ที่ซึ่งผมทราบเรื่องนี้หลังจากมีโอกาสเดินชมพื้นที่ไปพร้อมกับ คุณอภิชาติ ด่านรุ่งดำรงค์กุล Director of Engineering ของรีสอร์ต
คุณอภิชาติแนะนำตัวว่าเขาเป็นหัวหน้าทีมซ่อมบำรุงทุกสิ่งทุกอย่างที่นี่ ตั้งแต่อาคารห้องพัก สิ่งอำนวยความสะดวก น้ำ ไฟ การจัดการขยะ ไปจนถึงระบบต่างๆ และนั่นทำให้ผมทราบว่าแม้พื้นที่จะประชิดน้ำทะเล หากรีสอร์ตที่ประกอบด้วยวิลล่าทั้งหมด 101 หลังแห่งนี้ กลับมีระบบการจัดการน้ำที่ไม่ปล่อยน้ำเสียไหลลงทะเลแม้สักหยด ในทางกลับกันรีสอร์ตมีระบบถ่ายเทน้ำเสียจากทุกห้องพักส่งตรงเข้าโรงบำบัด ก่อนจะส่งต่อไปยังบ่อน้ำน้อยใหญ่กว่า 40 บ่อทั่วพื้นที่ บ่อที่ใช้เลี้ยงปลา, เป็นบ้านของพืชน้ำ และแหล่งน้ำสำหรับรดผักสวนครัวและต้นไม้ทุกต้นทั่วบริเวณ
“จริงๆ ก็ไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์หรอกครับ เพราะถ้าช่วงไหนฝนตกหนักมากๆ น้ำในบ่อของรีสอร์ตที่อยู่ใกล้ทะเลก็อาจมีล้นและไหลลงไปบ้าง แต่ก็เป็นส่วนน้อย ทุกวันนี้ลำพังแค่น้ำที่เราบำบัดและหมุนเวียนใช้ยังไม่พอจะรดน้ำต้นไม้ได้ทั้งหมดเลยครับ” คุณอภิชาติเล่า ก่อนจะขยายต่อว่าระบบการจัดการน้ำนี้ถูกคิดมาตั้งแต่รีสอร์ตเริ่มสร้างเมื่อกว่า 28 ปีที่แล้ว เมื่อระบบถูกวางราก สิ่งปลูกสร้างจึงตามมา
“โรงแรมของเราใส่ใจกับผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมมาก สังเกตไหมครับว่าทำไมวิลล่าทุกหลังจึงถูกออกแบบให้เป็นทรงกลม ความสวยงามก็ใช่ แต่ใจความสำคัญอีกอย่างก็คือทรงกลมมันถูกวางเข้าไปในสวนได้เลยโดยไม่ต้องตัดต้นไม้ใหญ่ที่มีอยู่เดิม” คุณอภิชาติกล่าวก่อนจะเปรียบเทียบว่านี่เป็นคอนเซปต์คล้ายๆ การทำบ่อน้ำเล็กๆ รอบพื้นที่ ความงามเชิงภูมิทัศน์ก็เรื่องหนึ่ง แต่สำคัญกว่าคือผลประโยชน์ด้านความยั่งยืน
ผมมองไปตามอาคารห้องพักที่คุณอภิชาติกล่าว อาคารสูงสองที่มีหลังคารูปทรงคล้ายหมวกโบราณ กระจัดกระจายปะปนไปกับสุมทุมพุ่มไม้และร่มเงาของไม้ใหญ่ เพิ่งทราบเมื่อครู่ว่าอาคารเหล่านี้อายุใกล้จะครบสามทศวรรษตามอายุของรีสอร์ต แต่นั่นล่ะ สิ่งที่เห็นก็ช่วยตอกย้ำความคิดที่ว่าสถาปัตยกรรมที่ถูกออกแบบให้กลมกลืนกับธรรมชาติ คืองานสร้างสรรค์ที่ไร้กาลเวลา ไม่มีวันตกเทรนด์ และดูยังไงก็ไม่เก่า
คุณอภิชาติยังเล่าต่อว่าด้วยระบบการจัดการที่ถูกวางไว้แต่ต้น รายาวดีจึงกลายมาเป็นต้นแบบของรีสอร์ตยั่งยืนที่หน่วยงานราชการและเครือข่ายผู้ประกอบการเข้ามาศึกษาและนำไปเป็นแนวทางพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ขณะเดียวกันในปัจจุบันรีสอร์ตก็ยังคงไม่หยุดสร้างความร่วมมือกับผู้ประกอบการรายอื่นๆ โดยเฉพาะกับชมรมธุรกิจท่องเที่ยวอ่าวไร่เลย์ เพื่อหาแนวทางอนุรักษ์และพัฒนาพื้นที่อ่าวให้วิน-วินต่อทั้งผู้ประกอบการนักท่องเที่ยวและทรัพยากรธรรมชาติให้ได้มากที่สุด
‘ไร่เลย์โมเดล’ คือหนึ่งในพันธกิจหวงแหนกระบี่ แนวทางที่ว่านี้คือการสร้างข้อกำหนดการจัดการทางเข้า–ออกของเรือโดยสารผ่านมาตรการใหม่ให้เรือรับนักท่องเที่ยวทุกลำที่จะเข้ามาในไร่เลย์ ให้เข้ามาจอดได้เฉพาะบริเวณอ่าวน้ำเมาแห่งเดียว อันเป็นหนทางแก้ปัญหาความไร้ระเบียบของเรือในพื้นที่ รวมถึงมลภาวะจากเครื่องยนต์เรือ และสร้างความปลอดภัยแก่นักท่องเที่ยวที่ทำกิจกรรมทางน้ำบริเวณอ่าวไร่เลย์และหาดพระนาง
นั่นหมายความว่าต่อให้เป็น high season ที่นักท่องเที่ยวมาเยือนไร่เลย์มากแค่ไหน ก็ไม่ต้องกังวลว่าหากกำลังดำน้ำอยู่เพลินๆ จะผุดขึ้นมาชนกับเรือโดยสารที่เพิ่งแล่นมาเข้า ทั้งยังส่งผลต่อภูมิทัศน์ที่สะอาดตาบนชายหาดอีกด้วย
ซึ่งผลลัพธ์ก็เห็นได้จริง ดังเช่นยามสายของวันที่ผมเดินมาชมหาดพระนาง ที่ซึ่งเห็นเพียงหาดทรายสีขาว น้ำทะเลใสแจ๋ว และเขาหินปูนที่ตระหง่านอยู่กลางน้ำ ปลอดโปร่งและสงบงาม และถึงแม้จะมีนักท่องเที่ยวคนอื่นๆ พักผ่อนหรือทำกิจกรรมอยู่ตามชายหาดบ้าง หากด้วยภูมิทัศน์ที่ปราศจากสิ่งอื่นใดรบกวนเช่นนั้น ก็ทำให้เรารู้สึกอิ่มเอมประหนึ่งทิวทัศน์เบื้องหน้าเป็นของเราคนเดียว
ผมใช้เวลาอย่างคุ้มค่าที่นั่น กินอาหารเช้าที่ Raya Dining พายเรือคายักที่อ่าวพระนางตอนสาย เดินสำรวจถ้ำหินปูนรอบๆ อ่านหนังสือรับลมทะเลยามบ่าย และว่ายน้ำในสระที่ถูกออกแบบให้ดูเหมือนว่ายอยู่ระดับเดียวกับทะเลอันดามัน พลางชมพระอาทิตย์ค่อยๆ ลาลับ ก่อนจะกินมื้อเย็นที่ห้องอาหาร Raitalay Terrace ส่วนอีกวันหมดไปกับการเดินเล่นชมสวน ตามถ่ายรูปค่างแว่นที่เป็นมิตรอย่างเหลือเชื่อ อีกครั้งกับหนังสือบนเก้าอี้ชายหาด และดินเนอร์ใต้แสงเทียนในโถงถ้ำของห้องอาหาร Grotto ที่หันออกสู่หาดพระนาง–โรแมนติกกว่านี้ไม่มี
ได้ยินใครหลายคนมักเปรียบรีสอร์ตหรูๆ ที่มีบริการระดับพรีเมียม และตั้งอยู่กับทิวทัศน์ของท้องทะเลอันงามระยับไว้ว่าเป็น ‘สวรรค์’ การมาเยือนรายาวดีทำให้ผมตระหนักกับคำเปรียบเช่นนี้–ซึ่งไม่ใช่แค่จากความหมายดังกล่าวแต่การได้รู้ว่าสวรรค์ของเราส่งผลสะเทือนต่อสิ่งแวดล้อมที่ห้อหุ้มมันอยู่อย่างน้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ต่างหากคือนิยามที่แท้
