Director: Daniel Hui
Region: Singapore / Portugal
Genre: Hybrid Documentary
นี่เป็นหนังสารคดีไฮบริดจากสิงคโปร์ที่ผสมผสานเรื่องแต่งและความเรียงเข้าไว้ด้วยกัน มีทั้งความไซไฟ ลึกลับ และเหนือจริง แต่ดูเหมือนการพยายามจำกัดความว่ามันคือหนังประเภทใดจะไม่ใช่เรื่องสลักสำคัญนัก เพราะเมื่อจูนกับหนังติดด้วยการปล่อยใจให้ไหลไปกับเรื่องเล่าแล้ว เราจะพบว่า Snakeskin ได้มอบประสบการณ์การดูภาพยนตร์สุดรื่นรมย์รสชาติประหลาดที่ชวนพิศวงยากจะลืม
หนังเปิดด้วยเสียงเล่าเรื่องของชายหนุ่มคนหนึ่งที่อาศัยอยู่ในซานฟรานซิสโก ปี ค.ศ. 2066 เขากำลังพูดถึงสิ่งของตกทอดอันชั่วร้ายที่ได้รับครอบครองมา มันคือฟุตเทจฟิล์มที่ถ่ายประเทศสิงคโปร์ในช่วงปี ค.ศ. 2014 มีคำเตือนว่าแม้ตัวภาพฟุตเทจนั้นจะดูไม่มีพิษภัย แต่การเรียงลำดับภาพเหล่านั้นเป็นสิ่งที่ชั่วร้าย ชายหนุ่มไม่สนคำเตือน และตัดสินใจเปิดดูฟุตเทจเหล่านั้นพร้อมๆ กับคนดู
ภาพที่ปรากฏก็เป็นภาพทั่วไปของประทศสิงคโปร์ ตึกรามบ้านช่องและผู้คน หนังเดินหน้าเล่าเรื่องหลากหลายที่แตกแขนงออกจากแกนกลางรากแก้ว เรื่องของประวัติศาสตร์ภาพยนตร์สตูดิโอ ชุมชนจัดฉายภาพยนตร์ศิลปะ เรื่องของชาวสิงคโปร์หลากเชื้อชาติ ประวัติศาสตร์การเมือง การเคลื่อนไหวของฝ่ายซ้ายในสิงคโปร์ช่วงยุค 50s ชีวิตของผู้คนตัวเล็กตัวน้อยในประวัติศาสตร์เหล่านั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากปากคำบอกเล่าของคนหนุ่มสาวที่มีเพียงความทรงจำกระท่อนกระแท่นจากคำบอกเล่าของคนรุ่นก่อนอีกที หรือกระทั่งการเดินทางย้อนเวลาเพื่อกลับไปเขียนประวัติศาสตร์ใหม่
ในบรรดาเรื่องเล่ามากมายของหนังที่จะว่าไปก็เหมือนเรากำลังฟังคนเล่านิทานหลายๆ เรื่องต่อกัน มีอยู่หลายเรื่องที่ชวนประทับใจ เช่น เรื่องเล่าจากแมวตัวหนึ่ง (ใช่แล้ว แมวเป็นตัวเล่าเรื่อง) ที่เคยเป็นทหารเก่าที่สามารถเดินทางด้วยการถอดจิตข้ามน้ำข้ามทะเล (พิศวงอย่างเพลิดเพลิน), เรื่องของลูกสาวที่ค้นพบความลับว่าแม่ผู้เข้มงวดของเธอเคยเป็นนางเอกหนังเก่า (งดงามหวนไห้อดีต) หรือเรื่องของชายคนหนี่งที่ต้องหนีจากการถูกไล่ล่าของทางการด้วยข้อหาเคลื่อนไหวทางการเมืองโดยไม่มีโอกาสได้ร่ำลาแม่ (เศร้าจนน้ำตาไหล)
แล้วอะไรล่ะ คือสิ่งชั่วร้ายของการเรียงลำดับภาพตามคำเตือนที่ชายหนุ่มได้รับในตอนต้น?
ฟุตเทจภาพ เมื่อนำมาเรียงลำดับ จะก่อเกิดเป็นเรื่องเล่า (เช่นเดียวกับภาพยนตร์) และเมื่อเรื่องเล่านั้นถูกรับรู้ในฐานะประวัติศาสตร์ของบ้านเมือง นั่นเองคือความอันตราย เข้าทำนองว่า ประวัติศาสตร์ถูกเขียนขึ้นโดยผู้ชนะ แล้วเราจะไว้ใจความถูกต้องของประวัติศาสตร์นั้นๆ ได้อย่างไร บางทีสิ่งที่หนังเรื่องนี้กำลังทำ อาจจะเป็นการตั้งคำถามถึง และเลยไปจนเป็นความพยายามที่จะชำระประวัติศาสตร์ของสิงคโปร์ก็เป็นได้
เทคนิคที่น่าสนใจอย่างหนึ่งของ Snakeskin อยู่ที่มีบางช่วงที่หนังไม่สนใจว่าภาพหรือคนที่กำลังปรากฏบนจอจะสัมพันธ์กับเสียงที่กำลังเล่าอยู่หรือไม่ หรือถ้าเป็นเรื่องในอดีตที่กำลังถูกเล่า เราก็จะคิดคาดไปโดยไม่อาจแน่ใจได้ว่าคนที่กำลังปรากฏบนจอ ซึ่งคือคนในปี ค.ศ. 2014 คือร่างทรงของคนในอดีตในเรื่องเล่า คือลูกหลานของพวกเขา หรือก็แค่คนที่บังเอิญชื่อพ้องกันกับคนในเรื่องเล่ากันแน่ ราวกับว่าการรื้อสร้างไวยากรณ์การเล่าเรื่องของหนังเช่นนี้เป็นไปเพื่อต้องการแสดงให้เห็นว่าการเรียงการเล่าประวัติศาสตร์ในรูปแบบที่ต่างออกไปจะก่อให้เกิดประวัติศาสตร์ชุดใหม่ที่มีความหมายต่างออกไปขึ้นได้อย่างไร
แดเนียล ฮุย ผู้กำกับ เลือกถ่ายหนังด้วยฟิล์ม แต่ปฏิเสธการใช้เทคนิคทางภาพยนตร์ที่หมดจดงดงาม เขาตัดต่อและผสมเสียงง่ายๆ เคลื่อนกล้องซ้ายขวาหรือซูมเข้าออกทื่อๆ และเช่นเดียวกับ Eclipses หนังยาวเรื่องก่อนหน้าของเขา เกือบทั้งหมดของ Snakeskin ใช้ภาพสัดส่วน 4:3 ซึ่งแดเนียลเคยเล่าให้ฟังว่า เขารู้สึกว่าภาพที่สัดส่วนนี้สัมพันธ์กับการดูของคนดูผ่านจอภาพยนตร์ที่สุด สัดส่วนภาพที่ใหญ่กว่านี้เป็นเรื่องไม่จำเป็นเนื่องจากมันกินพื้นที่เกินกว่าที่สองตาของคนเราจะเก็บรายละเอียดได้หมด ต้องอาศัยการกวาดตาซ้ายขวาเข้าร่วมด้วย ซึ่งมันดูฝืน
Snakeskin ชนะรางวัล New Asian Currents – Award of Excellence จาก Yamagata International Documentary Film Festival 2015 และรางวัล Special Jury Prize สาขาภาพยนตร์สารคดีนานาชาติจาก Torino Film Festival 2014
Snakeskin จะฉายให้ชมฟรีในงาน Filmvirus Wildtype: Rhizome Season 2 รอบ 15.00 น. วันที่ 18 พฤศจิกายน 2560 ที่ The Reading Room สีลม ซอย 19
ดูรายละเอียดงาน Filmvirus Wildtype: Rhizome Season 2 ได้ที่เพจ KafeLumiere
รู้จักแดเนียลให้มากขึ้นด้วยการชมหนังสั้นของเขาได้ที่ vimeo.com/user3641280
เราขอแนะนำ Dreams of Youth เรื่องของเด็กหนุ่มมัธยมที่กำลังสับสนกับเส้นทางชีวิตว่าจะเลือกออกไปจากสิงคโปร์หลังเรียนจบดีหรือไม่, Rumah Sendiri หนังชีวิตแม่บ้านต่างแดนชาวอินโดนีเซียที่แดเนียลเริ่มใช้เทคนิคกึ่งสารคดีกึ่งเรื่องแต่งก่อนกลายมาเป็นลายเซ็นหลักของเขาในเวลาต่อมา, Animal Spirits หนังที่ว่าด้วยการดิ้นรนเอาตัวรอดทางเศรษฐกิจของหญิงสาวต่างชาติสองคนในอเมริกา และ Sayang งานทดลองที่ตัดเอาฟุตเทจจากหนังเรื่องอื่นๆ มารวมกันเป็นจดหมายแด่เพื่อนรักที่จากไป
