“นี่น้องไม่คิดจะทาลิปสติกก่อนมาคุยกับพี่หน่อยเหรอ”
จริงๆ ฉันจำบริบทชัดๆ ไม่ได้ว่าอะไรทำให้ประโยคนี้อยู่ในบทสนทนาระหว่างการสัมภาษณ์ในหัวข้อที่ไม่เกี่ยวข้อง แต่จำผลการตีความในหัวตอนนั้นได้ว่า เจ้าของประโยคที่แต่งหน้าเต็มกำลังสอนฉันด้วยเสียงกลั้วหัวเราะ แต่ชัดถ้อยชัดคำพอที่จะทำให้ฉันรู้สึกว่าการหน้าเปลือยเปล่ามาพบผู้ใหญ่ของฉันคือการไม่ให้เกียรติกัน
ฉันปล่อยผ่านประโยคนั้นไปเพราะคิดว่ามันไม่สำคัญกับงานตรงหน้า ไม่ทันถามตัวเองว่ารู้สึกอย่างไรด้วยซ้ำ แต่กลายเป็นว่าประโยคนี้อยู่กับฉันมาตั้งแต่อายุยี่สิบกว่าๆ เพื่อถามตัวเองอยู่บ่อยๆ ว่าฉันคิดอย่างไรกับมัน และคำตอบก็คือ แม้ในวันที่ไปเลือกซื้อลิปสติกแท่งใหม่ ฉันก็ยังไม่ซื้อชุดความคิดนี้อยู่ดี เพราะฉันจะทาลิปสติก เมื่อฉันอยากทาลิปสติกเท่านั้น
เอาเข้าจริง ฉันค่อนข้างเข้าใจสิ่งที่พี่คนนั้นบอกฉันด้วยหวังดี เขาคงคิดว่าเธอคงจะดูดีกว่านี้หากหวีผมเผ้าให้เรียบร้อย นั่งหลังตรงขึ้นหน่อย ฉาบหน้าบางๆ ด้วยแป้งผสมรองพื้นนิดหนึ่ง และเพียงเติมสีที่ปากให้ดูสดใส เพราะมันย่อมดูดีกว่าหน้าโทรมๆ คิ้วตกๆ และปากซีดจืดชืดที่ต้องทนมองตลอดชั่วโมงเพื่อพูดคุยกัน ในบางวิธีมองโลกของบางคน การแต่งหน้าคือวิธีแสดงออกถึงความใส่ใจตัวเอง อกผายไหล่ผึ่งคือบุคลิกภาพที่น่าเชื่อถือ เสื้อผ้าและกระเป๋าบ่งบอกรสนิยมไปจนถึงรายได้ ไปจนถึงดีเทลมากมายที่เรามักยึดฉวยไว้เพื่อตัดสินใครจากบริบทเท่าที่เราเห็น
ฉันเคยหัวเราะให้กับวิธีคิดของเพื่อนคนหนึ่งเคยบอกกับฉันว่า ถ้าไปในที่ที่ไม่รู้ว่าควรเลือกกินข้าวร้านไหนดี เขาจะเลือกมองแม่ครัว ถ้าร้านไหนแม่ครัวแต่งตัวสวย เขาจะเข้าร้านนั้น เพราะถ้าแม่ครัวดูแลตัวเอง อาหารก็น่าจะอร่อยไปด้วย เพียงแต่ว่า ร้านที่เขาเลือกวันนั้น สำหรับฉันมันไม่อร่อยเว้ยแก
แน่นอน ฉันเติบมาในสังคมที่ความสวยเป็นเรื่องสำคัญเช่นเดียวกับเราจำนวนใหญ่ เราเห็นเพื่อนที่สวยถูกเลือกไปเป็นเชียร์ลีดเดอร์ในกีฬาสี เราชื่นชอบดาราในทีวีเป็นไอดอลด้านความงาม เราอยากเป็นนางเอกกะโปโลในละครที่อยู่ดีๆ ก็ตกอยู่ในสถานการณ์ที่ถูกเมคโอเวอร์ฉับพลัน เดินลงบันไดวนลงมาให้พระเอกมองตาค้าง เราเชื่ออย่างจริงจังว่าโฟมล้างหน้าในโฆษณาจะทำให้เราหน้าใสวิ้งจนหนุ่มๆ ที่เรียนพิเศษจะมองเห็นเราบ้าง เราคับข้องใจที่คนที่เราแอบชอบไม่เคยเห็นเราอยู่ในสายตาเพราะเราสวยไม่พอ
เราทุกข์ทรมานกับสิวที่ขึ้นบนใบหน้าและร้อนรนจนต้องไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เราอยากดัดฟันเพื่อให้โครงหน้าเปลี่ยน เราทนเหม็นเคมีอยู่ในร้านทำผมตลอดวันเพื่อยืดผมให้ตรงสวย เราเฝ้ามองกระจกแล้วคิดว่าคงจะดีกว่านี้ถ้าจมูกเราเล็กลงอีกหน่อย หรือถ้ารูขุมขนเราหดลงจนผิวหน้าละเอียดขึ้นอีกนิดก็คงดี ฯลฯ ซึ่งทั้งหมดที่ว่ามาคือสิ่งที่มันฝังอยู่ในหัวจนทำให้เราไม่มั่นใจในตัวเอง
และเละเทะยิ่งกว่าเมื่อเราเอาความไม่มั่นใจนั้นไปถมใส่คนอื่นด้วยคำว่า “ไม่เห็นจะสวยเลย”
“ไม่เห็นจะสวยเลย มาเป็นนางเอกได้ยังไง” “เสียดาย พี่เขาออกจะหล่อ แต่ทำไมแฟนไม่เห็นจะสวย” “อย่าพยายามค่ะน้อง ไม่เห็นจะสวยขึ้นมาเลย” และสารพัดสิ่งที่เรา ‘ไม่เห็น’ ความงามอื่นๆ ที่นอกเหนือจากกรอบพิมพ์เดียวที่เราเข้าใจ กลายเป็นระบบนิเวศอันสมบูรณ์ที่เหมาะกับการเจริญเติบโตของความเกลียดชังร่างกายตัวเอง
ถ้ารู้เท่าทัน เราก็จะพบว่านี่มันช่างย้อนแย้งอย่างยิ่ง เราไม่ชอบที่ถูกใครบอกว่าไม่สวย แต่เราก็ตัดสินคนอื่นจากความไม่เห็นจะสวยด้วยเหมือนกัน
หรือในกรณีของฉัน ที่เกลียดการถูกบอกว่าไม่สวยต้องพยายาม เพราะฉันจะไม่พยายามใดๆ ทั้งสิ้น ฉันจะอยู่ในร่างโทรมที่ถูกตัดสินนี้ไปตลอดกาล!
กว่าจะหลุดจากกรอบของกรอบที่ต่อต้าน ฉันก็ใช้เวลาอยู่นานหลายปีกว่าจะค้นพบว่า ช่วงเวลาที่ได้ใช้ออยล์หอมๆ โปะหน้าโดยไม่ต้องหวังว่ามันจะลดริ้วรอยที่หน้าผากหรือไม่ หรือการได้เลือกลิปสติกสักแท่งที่ฉันชอบใจเพราะแบรนด์ให้ค่ากับความงามตามธรรมชาติ คือความสุขของการดูแลความงามในแบบของฉันเอง และนั่นทำให้ฉันชอบใจเทรนด์ body positivity ในช่วงนี้ที่เริ่มบอกให้เราทุกคนยอมรับความงามที่ร่างกายมีและเคารพร่างกายตัวเอง เพราะนั่นจะนำมาซึ่งการเคารพในร่างกายของคนอื่นด้วย
ฟังดูเป็นคอนเซปต์ที่ง่ายแสนง่าย แค่รู้สึกดีกับรูปลักษณ์ของตัวเอง ที่อาจจะไม่สวยตามพิมพ์นิยม จมูกโตไปนิด ขาโก่งไปหน่อย อ้วนเกินหรือผอมไป ซึ่งนอกจากจะสื่อสารกับปัจเจกเจ้าของร่างกาย มันยังเลยรวมไปถึงวิธีพูดกับแมสหมู่มาก พอกันทีคำว่าลดน้ำหนักเพื่อลดความอ้วน เมื่อวิธีการสื่อสารรุ่นใหม่จะพูดว่าเราจะออกกำลังกายเพื่อเป้าหมายที่ความแข็งแรงไม่ใช่ความผอมเพรียว เลิกซะทีการแซวกันด้วยรูปลักษณ์ อ้วน คล้ำ ดำ เตี้ย สิว ซึ่งก็คือการฟื้นฟูระบบนิเวศใหม่ให้ไม่พ่นความเกลียดชังใส่กันภายใต้หน้ากากของความ “ก็แค่ขำๆ มั้ยอะแก”
บางคนอาจรู้สึกว่า body Positivity จะทำให้เราหยุดอยู่กับที่เลิกดูแลตัวเองหรือเปล่า ลองดูในพันทิปสิ มีคนมากมายเปลี่ยนคำดูถูกเป็นพลัง น้องอ้วนดำคนนั้นค่อยๆ เปลี่ยนแปลงตัวเอง ลดน้ำหนักจนกลายเป็นสาวสวย ถ้าไม่ถูกบุลลี่ คนอ้วนเผละคงไม่คิดจะลุกขึ้นมาออกกำลังกาย ถ้าไม่อกหักจะเปลี่ยนตัวเองให้สวยขึ้นได้ยังไง แต่ฉันคิดว่า การใช้ความเกลียดชังเป็นแรงผลักดันก็ไม่ทำให้เรารักตัวเองอยู่ดี และการลบคำสบประมาทของใครควรเชื่อมโยงกับความสุขหรือความสะใจกันแน่
เอาเข้าจริง มันก็ยากเหมือนกันที่จะหลุดจากความเกลียดชังที่ฝังอยู่ในหัว แต่หลายๆ สำนักก็แนะวิธีรักและเคารพร่างกายตัวเองไว้หลากหลายรูปแบบ ถ้าพอจะหมวดรวมเข้าด้วยกัน หลักๆ ก็คงเป็นการตามฟอลโลว์ผู้คนที่หลากหลาย เราอาจจะมีนางแบบที่ชอบ อินฟลูเอนเซอร์คนโปรด หรือเซเลบริตี้ที่เราทั้งเลิฟและเฮต แต่ถ้าถอยออกมามอง เราเห็นความงามที่หลากหลายจากผู้คนบนโลกออนไลน์ของเราไหม ถ้ายังไม่มากพอให้เพิ่มความหลากหลายเข้าไป เพราะมันคือสื่อที่เราเสพทุกวันและเผลอไผลตัดสินตัวเองและใครเพราะความงามเลื่อนไวเหล่านี้
อีกกฎสำคัญคือการโละกางเกงเก็บหน้าท้องรัดติ้ว บราเสริมทรงแสนอึดอัด หรือกางเกงยีนส์ตัวโปรดที่ยัดขาเข้าไปไม่ได้แล้ว เอาล่ะ เรื่องเล่าหลายคนบอกว่าการลดน้ำหนักจนกลับไปใส่กางเกงตัวเดิมได้มันสุดฟิน แล้วพยายามยัดร่างลงในกางเกงตัวที่ว่าตลอดเวลา มันคือการรีดเค้นร่างกายที่ใจร้ายกับบั้นท้ายไปหน่อย
สุดสำคัญ งานเซลฟ์แคร์ต้องมา การดูแลตัวเองทั้งร่างกายและจิตใจคือการรักและเคารพร่างกายที่ชัดที่สุด จริงที่สุด และไม่ต้องสนใจใครที่สุด เลิกเปรียบเทียบตัวเองกับใคร เพราะความสวยฉาบหน้าจอบอกทุกข์และสุขของใครไม่ได้ทั้งสิ้น
หากร่างกายต้องการคำชม จงมอบให้มัน หากมันต้องการการปลอบประโลม จงเป็นเพื่อนที่อยู่ข้างๆ อะไรที่เราไม่กล้าพูดกับคนอื่นเพราะกลัวทำร้ายหัวใจใคร ก็อย่าเผลอพูดกับตัวเอง
และสุดท้าย อย่าก้าวก่ายความงามของใครอีกเลย
