ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นบนโลกล้วนมีที่มา มีเหตุ และมีผลที่ตามมาเสมอ ไม่ว่าจะเกิดขึ้นจากความบังเอิญหรือความตั้งใจ สุดท้ายแล้วทุกสิ่งย่อมเกิดขึ้นมาควบคู่กับวัฒนธรรมที่ส่งต่อกันจากยุคสู่ยุค
เกริ่นมาแบบนี้หลายคนคงเริ่มเบื่อ ราวกับอยู่ในห้องเรียนแอร์เย็นฉ่ำ ช่วงบ่ายในชั่วโมงประวัติศาสตร์ แต่จริงๆ แล้วประวัติศาสตร์มีอยู่ทุกที่เลย และการค้นหาที่มาหรือประวัติศาสตร์ของสิ่งต่างๆ ก็เป็นเรื่องสนุก สิ่งนั้นสิ่งนี้มีต้นกำเนิดยังไง ใครเป็นคนคิด
วันนี้ผมจะมาเล่าประวัติศาสตร์ของ house plants หรือที่เรียกง่ายๆ ว่าการตกแต่งบ้านด้วยต้นไม้ เหมือนที่เราคุ้นเคยกันนั่นแหละ ใครจะคิดว่าแค่การตกแต่งบ้านด้วยต้นไม้นั้นจะถึงขั้นมีประวัติศาสตร์เป็นของตัวเอง และการแต่งบ้านด้วยต้นไม้ยังบ่งบอกฐานะของคนสมัยก่อนอีกด้วย
ตามหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของจีน การตกแต่งบ้านหรือสถานที่ต่างๆ ด้วยต้นไม้มีมากว่า 3,000 ปี
ตามภาพที่ผมค้นหามานั้นดูคุ้นตาคล้ายกับยุคสมัยปัจจุบันเลย ไม่ว่าจะเป็นบอนไซในกระถางเซรามิก กระถางวาดลวดลายด้วยมือ และไม้พุ่มในกระถางกลมไซส์ค่อนข้างใหญ่ที่ทำจากเซรามิกหรือหินอ่อน ส่วนใหญ่ออกแบบขาตั้งด้วยไม้ให้เป็นฐานยกสูงขึ้นและโอบตัวกระถางไว้ ผมไม่ทราบหลักฐานแน่ชัดว่าเหตุใดจึงต้องทำฐานไม้ยกสูง เพราะผมเห็นกระถางต้นไม้ยุคนี้ก็นิยมทำแบบนั้น คล้ายๆ เก้าอี้เหมือนกัน นั่นทำให้ผมประทับใจการออกแบบของยุคสมัยนั้นอย่างมาก
หากเราไปตามวัดในประเทศจีนหรือวัดจีนในไทย ก็ยังมีการตกแต่งแบบดั้งเดิมให้เราได้เห็นอยู่ หากมีโอกาสลองไปเยี่ยมชมและสังเกตมากขึ้นจะทำให้สนุกกับการท่องเที่ยวและประวัติศาสตร์มากขึ้นแน่นอน
หากยังเก่าไม่พอ ผมจะพาย้อนไปยุคบาบิโลนซึ่งเป็นต้นกำเนิด house plants ผมยอมรับว่าชื่นชอบยุคนี้มากๆ หลงใหลในการสร้างสถาปัตยกรรมและการตกแต่งด้วยต้นไม้นานาชนิด ในช่วง 600 ปีก่อนคริสตกาล บาบิโลนถือว่าเป็นอาณาจักรโบราณที่มีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์อย่างมาก ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของประเทศอิรักและซีเรีย
house plants ในยุคนั้นตกแต่งแบบ hanging gardens หรือที่เรียกกันว่า Hanging Gardens of Babylon เป็นหนึ่งในสิ่งมหัศจรรย์ของโลก
hanging gardens เป็นการตกแต่งด้วยไม้ดอก ไม้ใบ และไม้พุ่มต่างๆ หลากชนิด หลากสีสัน และยังมีน้ำพุตามระเบียงไล่เรียงขึ้นไปทุกชั้น ให้อารมณ์เหมือนอยู่ในสวนแห่งความฝัน
ถัดมาอีกยุคที่น่าสนใจไม่แพ้กัน นั่นคือยุคอียิปต์ กรีก และโรมัน ราว 400-500 ปีก่อนคริสตกาล house plants ในยุคนี้เป็นการออกแบบสวนเพื่อการพักผ่อนและการเพาะปลูกพืชและสมุนไพรต่างๆ
ส่วนใหญ่การออกแบบสวนในอียิปต์จะมีบ่อปลา เลี้ยงบัวไว้ในบ่อน้ำ และล้อมด้วยต้นไม้ตระกูลปาล์มหรือผลไม้ต่างๆ เพื่อให้ร่มเงาและป้องกันพายุทะเลทราย ชาวอียิปต์เชื่อว่าเทพเจ้าชอบสวน ชอบดอกไม้ และพระเจ้าแต่ละองค์มีต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์เป็นสัญลักษณ์แทนตัว
ในพิธีศพยังมีการจัดสวนเล็กๆ เพื่อให้ผู้ตายได้เพลิดเพลินกับความสวยงามของธรรมชาติในชีวิตหลังความตาย ส่วนกรีกและโรมันก็ได้รับวัฒนธรรมจากอียิปต์ด้วยเช่นกัน แต่จะเป็นเรื่องการปลูกพืชสมุนไพรเพื่อใช้เป็นอาหารและยา รวมถึงการปลูกไม้เลื้อยและดอกไม้ด้วย
ขยับมาใกล้อีกนิด ยุควิกตอเรียนปลายศตวรรษที่ 18 ผู้คนสมัยนั้นนิยมทำสวนกลางแจ้งด้วยพืชเขียวชอุ่มเพื่อแสดงความหรูหรา ต้นไม้ที่นิยมในยุคนั้นคือไม้เลื้อย ไม้พุ่ม ไม้ใบ และปาล์ม ที่เราคุ้นเคยกัน คนในยุคนั้นนิยมการพบปะสังสรรค์ นั่งดื่มน้ำชายามบ่ายในสวน เป็นการบ่งบอกถึงฐานะทางสังคมอย่างหนึ่งด้วยเช่นกัน
จากการค้นคว้าทำให้พบว่ากระถางแบบตะกร้าสานนั้นเริ่มมีมาตั้งแต่ยุควิกตอเรียนแล้ว คล้ายกับปัจจุบันนี้ที่เรานิยมใช้กระถางที่คลุมด้วยตะกร้าสาน เหมือนเทรนด์มันย้อนกลับมาเลยว่าไหม
แล้ว house plants ในปัจจุบันล่ะเป็นยังไงบ้าง
ยุคสมัยใหม่เราสามารถเลือกต้นไม้แบบไหนก็ได้หรือออกแบบสวนแบบไหนก็ได้ แต่ถ้าถามว่าสมัยนี้นั้นเราเลือกต้นไม้กันยังไง คงหนีไม่พ้นความชอบส่วนตัวมาเป็นอันดับแรก ถัดมาคือพื้นที่ที่ต้องการปลูกต้นไม้นั้นๆ และปัจจัยอื่นๆ เช่น ปริมาณของแสง ในยุคที่เราเจอสภาพอากาศแย่ขึ้นทุกวัน ทำให้คนหันมาสนใจการปลูกต้นไม้มากขึ้น ไม่ว่าจะรอบบริเวณบ้าน ในบ้าน หรือห้องทำงาน เพราะเราต้องการอากาศบริสุทธิ์และสุนทรียะจากความสวยงามของต้นไม้ อีกทั้งเป็นการเพิ่มพื้นที่สีเขียวให้กับที่อยู่อาศัย ทำให้บ้านรู้สึกอบอุ่นและน่าอยู่มากขึ้น และยังเป็นโอกาสได้ใช้เวลากับครอบครัวในการสร้างพื้นที่สีเขียว หรือแม้แต่เป็นงานอดิเรกให้กับตัวเราเอง
ปัจจุบัน house plants หรือพื้นที่สีเขียว เป็นส่วนสำคัญในการออกแบบ ไม่ว่าจะในที่อยู่อาศัยหรืออาคารขนาดใหญ่ การสร้างพื้นที่สีเขียวโดยรอบของตัวโครงการและภายในพื้นที่ใช้สอยต่างๆ ยังเป็นส่วนสำคัญในการออกแบบอีกด้วย
และไม่ว่ายุคนี้หรือยุคไหน ต้นไม้ก็ช่วยเติมเต็มสีเขียวและสร้างความสุขให้กับผู้อยู่อาศัยได้
