ตุลาคมเดินทางมาถึงพร้อมความคิดถึงปัญญาชนหนุ่มสาวเดือนตุลา หนึ่งในนั้นคือ จิระนันท์ พิตรปรีชา สาวสวยเดือนตุลาที่ขับเคลื่อนอุดมการณ์ผ่านบทกวี เจ้าของตำแหน่งกวีซีไรต์ปี 2532 ปัจจุบันเธอเป็นทั้งนักเขียน นักแปล ที่ปรึกษาให้กับมิวเซียมสยาม และกรรมการหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) เราจึงถือโอกาสเปิดจดหมายถาม-ตอบเรื่องหนังสือในความทรงจำวัยเด็กของเธอขึ้นอ่านอีกครั้ง และแบ่งปันให้ทุกคนได้อิ่มเอมไปกับเรื่องราวการประกอบร่างตัวตนผ่านการซึมซับตัวอักษรจนเป็นกวีหญิงแกร่งที่งดงามทั้งกิริยา ใบหน้า และความคิด
ถ้าลองย้อนกลับไปวันวาน หญิงสาวเดือนตุลาอย่างจิระนันท์ พิตรปรีชา เดินทางเข้าไปในโลกของหนังสือได้อย่างไร
“โชคดีที่โตมาในร้านหนังสือ (ร้านสิริบรรณ จ.ตรัง) และคุณแม่เคยเป็นครู เหมือนมีห้องสมุดอยู่ในบ้าน เลยชอบอ่านหนังสือนอกเวลาเรียนมาตั้งแต่เด็กๆ เริ่มด้วยเทพนิยาย การ์ตูน โตขึ้นหน่อยก็หยิบอ่านไปเรื่อย ทั้งเรื่องขำขัน พล นิกร กิมหงวน นิตยสารรายสัปดาห์ นิยายกำลังภายใน ฯลฯ จำได้ว่าในวัยมัธยมต้น เริ่มชอบแนววรรณกรรม เช่น งานของเชกสเปียร์ พระราชนิพนธ์แปลของรัชกาลที่ 6 พงศาวดารจีน นิยายไทย และสารคดีต่างๆ”
หนังสือในความทรงจำวัยเด็ก
“ใครถามเป็นต้องตอบว่า เทพนิยายของฮันส์ คริสเตียน แอนเดอร์สัน ซึ่งหลายเรื่องเศร้าสะเทือนใจมาก ทั้งที่เป็นหนังสือสำหรับเด็ก โตขึ้นค่อยคิดออกว่า นั่นแหละคืออานุภาพของวรรณกรรม เรื่องที่อ่านแล้วน้ำตาหยดจดจำฝังใจคือ ‘หนูน้อยขายไม้ขีดไฟ’ กับ ‘เจ้าชายกับนกนางแอ่น’ ”
ทำไมเรื่องราวของฮันส์ คริสเตียน แอนเดอร์สันถึงกระทบใจเราในวันนั้นได้ขนาดนั้น
“คงเป็นเพราะเด็ก ป.4 อย่างเรา โตขึ้นมาชีวิตเรียบง่าย ครอบครัวฐานะดีมีกินมีใช้ ไม่เคยผจญภัยตกทุกข์ได้ยาก แล้วมาเจอเรื่องราวโศกนาฎกรรมซึ่งเขาบรรยายจนนึกเห็นภาพตาม อย่างความหนาวเหน็บที่ทำให้เด็กน้อยต้องจุดไม้ขีดเพื่อความอบอุ่น แค่มองเปลวไฟก็ฝันถึงอาหาร บ้านช่อง ครอบครัวพร้อมหน้าในคืนคริสต์มาสอีฟ แต่แล้วเช้าวันรุ่งขึ้น มีคนพบเด็กนอนตัวแข็งตายในกองหิมะข้างซอกตึก ใบหน้าของเธอมีรอยยิ้มน้อยๆ อย่างมีความสุข…อ่านจบเราก็ร้องไห้น้ำตาร่วงพรู ทั้งที่ไม่เคยเห็นหิมะ ไม่เคยหิวหรือหนาวขนาดนั้นเลย”
ร้านหนังสือประจำในวันวาน
“พอเริ่มแตกเนื้อสาว เข้า ม.ปลาย สายวิทย์ที่เตรียมอุดมศึกษา ต่อด้วยคณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ แต่ไม่ทิ้งนิสัยชอบอ่านวรรณกรรม เขียนกวี หลังเลิกเรียนต้องเดินไปร้านหนังสือแถวสามย่านกับหน้าสนามกีฬาแห่งชาติเพื่อยืนอ่านฟรี หรือที่ซื้อติดมือกลับบ้านก็มีพวกนิตยสาร ชัยพฤกษ์ วิทยาสาร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์ ทางบ้านก็ชอบให้เงินไปซื้อหนังสือมาอ่าน”
โลกของการอ่านพาเราไปค้นพบอะไรบ้าง
“โลกนักอ่านพาเราไปเจอกับกังหันยักษ์ของดอน กิโฮเต้ ชีเปลือย ผีเสื้อสมุทรของสุนทรภู่ โพรงกระต่ายของอลิซ และการผจญภัยในจินตนาการอีกมากมาย ได้ทึ่งกับฝีมือของนักเขียนระดับลีโอ ตอลสตอย, กีย์ เดอ โมปัสซัง, ดอกไม้สด, มนัส จรรยงค์, อังคาร กัลยาณพงศ์ ฯลฯ และนำเรามาสู่การจับปากกาขึ้นมาเขียนเองในที่สุด”
