The Birth of Saké : บ่มสาเกด้วยมือและหัวใจ

Director: Erik Shirai
Region: Japan
Genre: Documentary

การที่กลุ่มชายชาวญี่ปุ่นต้องมาทำงานยาวนานติดต่อกัน
6 เดือน ตั้งแต่ฤดูหนาวยาวจนถึงฤดูร้อน โดยที่ไม่ได้กลับบ้านไปหาครอบครัวหรือลูกเมีย
ทุกๆ วันต้องตื่นนอนแต่เช้าตรู่ กินข้าวเช้าพร้อมเพื่อนร่วมงาน ก่อนจะออกไปเริ่มใช้แรงงานอย่างหนักเพื่อหมักบ่มเหล้าสาเกพร้อมเพื่อนร่วมงานยาวไปจนถึงดึกดื่นเที่ยงคืน
แล้วจึงอาบน้ำพักผ่อน แน่นอนว่าพร้อมเพื่อนร่วมงาน ก่อนจะตื่นมาเริ่มต้นวันใหม่กับงานซ้ำไปซ้ำมาเรื่อยๆ
ราวกับไม่มีวันสิ้นสุด

ดูยังไงก็ไม่ให้ความรู้สึกเหมือนชายเหล่านี้กำลังตั้งใจผลิตเหล้าสาเกเลยแม้แต่น้อย
แต่เหมือนผู้ใช้แรงงานต่างด้าวที่เราคุ้นเคยดีมากกว่า

สารคดีจากดินแดนอาทิตย์อุทัย The Birth of Saké เล่าเรื่องของกระบวนการผลิตสาเก
Tedorigawa ของบริษัท Yoshida
Brewery ที่เป็นบริษัทผลิตสาเกเล็กๆ
แบบช่างฝีมือที่ได้รับการยอมรับจากตลาดทั้งในญี่ปุ่นและต่างประเทศค่อนข้างมาก
เนื้อหาหลักๆ ก็อยู่ที่กระบวนการผลิตสาเกของโรงงานนี้ ซึ่งแตกต่างไปจากที่อื่น เพราะเป็นกรรมวิธีที่สืบทอดกันมากว่าร้อยปีแล้วก็ว่าได้
เลยทำให้การผลิตทุกขั้นตอนต้องใช้มือและแรงงานของคนเกือบทั้งหมด
เครื่องจักรทันสมัยต่างๆ มีไว้เพียงช่วยอำนวยความสะดวกเล็กๆ น้อยๆ เท่านั้นเอง

จุดเด่นของเรื่องคือการถ่ายทอดบรรยากาศการทำสาเกผ่านงานภาพสุดละเอียดและละเมียดละไม
ฉายให้เห็นทุกขั้นตอนตั้งแต่การตื่นมาตอนตีสี่เพื่อนึ่งข้าว นวดให้นิ่ม ตากจนแห้ง
ก่อนจะหมักบ่มทิ้งไว้ และมานวดต่ออีกทีตอนสี่ทุ่มถึงเกือบเที่ยงคืน ระบบการทำงานที่แทบไม่เป็นเวลาเกือบทุกวันทำให้เหล่าชายฉกรรจ์ต้องมาอาศัยอยู่ที่โรงงานช่วงฤดูหนาวหลังเก็บเกี่ยวผลผลิตข้าวเป็นเวลาถึง
6 เดือน
หนังถ่ายทอดความรู้สึกของพวกเขาออกมาได้ทั้งอ่อนโยนและทรงพลังเช่นเดียวกับสาเกที่เขากำลังหมักบ่ม

อีกส่วนคือการเล่าเรื่องชีวิตของเหล่าพนักงานในโรงงานนี้สลับไปมากับขั้นตอนการทำสาเก
ภาพของพนักงานที่กำลังนั่งดื่มสาเก (ที่พวกเขาทำกันเองนี่แหละ) จนเมาและเริ่มร้องเพลงไปพร้อมๆ
กับทำงาน หรือแม้แต่ภาพตอนที่ทุกคนแยกย้ายกันเดินทางกลับไปอยู่บ้านเจอครอบครัวในช่วงเวลาอีก
6 เดือนที่เหลือ พร้อมๆ กับที่ลูกชายเจ้าของโรงงานผู้มาเป็นพนักงานหมักสาเกด้วยก็เริ่มโกนหนวด
ใส่สูท เดินทางเข้าไปขายสาเกที่ตัวเองทำในปีนี้ให้กับร้านอาหารต่างๆ ในกรุงโตเกียว
ก่อนจะกลับมาพบกันใหม่เมื่อฤดูหนาวมาถึง

ภาพต่างๆ
ข้างต้นสะท้อนให้เราเห็นมิติหลากหลายด้านของผู้คนในโรงงานสาเกแห่งนี้
ผู้คนที่ทั้งเพียบพร้อมไปด้วยความทุ่มเท ความฝัน ในบรรยากาศการทำงานที่ไม่ต่างจากครอบครัวที่แสนมีชีวิตชีวา
แต่บ้างก็เศร้าโศก หม่นเทา โดยเฉพาะโศกนาฏกรรมท้ายเรื่อง

ถ้าหนังอย่าง
Jiro Dreams of Sushi เป็นการเอาจิโร่ โอโนะ วางไว้บนหิ้งอุดมคติชั้นสูงสุดของชาวญี่ปุ่นผู้มุ่งมั่นปั้นซูชิให้ดีขึ้นเรื่อยๆ
ราวกับจะนิพพานไปด้วยการปั้นข้าวนี้ The
Birth of Saké
ก็ดูเหมือนจะเป็นการลอกเอาเปลือกด้านนอกที่คนญี่ปุ่นเคยนำเสนอผ่านสื่อให้เราเห็นออกจนหมด
และเผยให้เห็นความเป็นมนุษย์ปกติธรรมดาของพวกเขา มนุษย์ปกติที่ผุพังและไม่ได้สมบูรณ์แบบไปเสียทุกด้าน
เช่นเดียวกันกับสาเกที่พวกเขาตั้งใจหมักบ่ม

และรสชาติของมันก็ขมซ่าอมหวานอย่างที่เราได้ชิม

AUTHOR