TEMP แกลเลอรี่ในอุดรธานีที่พาศิลปะเข้าหาผู้คนด้วยวัฒนธรรมคาเฟ่

ทุกวันนี้ เรามีคาเฟ่ให้เลือกทุกรูปแบบ บางแห่งมีจำนวนมากล้น

แต่วัฒนธรรมคาเฟ่ หากเลือกใช้ให้เหมาะก็สามารถสร้างสิ่งดีๆ ให้กับเมืองได้ ดังเช่นที่ TEMP กำลังทำอยู่ในจังหวัดอุดรธานี

หลังจากประสบความสำเร็จกับ อีหล่า มาร์เก็ต ร้านโชห่วยของครอบครัวที่ถูกรีแบรนด์จนเป็นที่รักของคนในท้องถิ่น ตำบลหนองนาคำ จังหวัดอุดรธานี พีเจี้ยน-รักอิสระ มุกดาม่วง อดีตช่างภาพที่หันมาเป็นผู้ประกอบการก็มาเริ่มโปรเจกต์ใหม่ที่ชื่อว่า TEMP แกลเลอรี่ใจกลางเมืองอุดรธานีที่ตั้งใจพาศิลปะเข้าหาผู้คนด้วยวัฒนธรรมคาเฟ่

เดิมทีเขาอยากให้ TEMP เป็นแกลเลอรี่อย่างเดียว เน้นโชว์งานศิลปะ ความจริง TEMP ไม่ใช่แกลเลอรี่แห่งแรกในจังหวัด แต่เป็นแกลเลอรี่ที่พยายามทำให้แมส ไม่ปลีกวิเวิกในที่ห่างไกล ตั้งใจเข้าหาผู้คนในเมืองอย่างเต็มที่

พีเจี้ยนเล่าว่า เมื่อคิดจะทำ TEMP เรื่องแรกที่เขาคิด คือการเดินทาง คนต้องมาง่าย นอกจากนี้เขายังไม่คิดจะสร้างพื้นที่เก็บงานศิลปะในอีหล่า มาร์เก็ต ที่ประสบความสำเร็จแล้ว เพราะร้านนี้อยู่นอกเมือง ถ้าเขาตั้งแกลเลอรี่ที่นี่ คนจะไม่สามารถแวะมาดูงานศิลปะในชีวิตประจำวันได้ ต้องตั้งใจเดินทางมาจริงๆ

“วันนี้ผมเพิ่งเดินออกมา มีนักเรียน ม.4 ใส่ชุดนักเรียนเต็มร้าน เขาเลิกเรียนแล้วขี่มอเตอร์ไซค์มาได้เลย แต่ถ้าเป็นอีหล่าฯ เขาอาจจะไม่ไป หรืออาจจะรอไปช่วงสุดสัปดาห์ พออยู่กลางเมือง คนทุกวัย เลิกงานปุ๊บสามารถแวะมาหาเราก่อนได้ เรื่องแบบนี้ไปอยู่ไกลมาก อายุจะสั้น ในเมืองมันยังทำอะไรได้หลากหลาย” พีเจี้ยนเล่า

พีเจี้ยนทำแกลเลอรี่ด้วยมุมมองของศิลปินครึ่งหนึ่ง ผู้ประกอบการอีกครึ่งหนึ่ง เขาศึกษาจนเห็นว่าการเที่ยวแบบ Cafe Hopping กลายเป็นวัฒนธรรมพื้นฐานของทุกคน ในอุดรธานีก็มีคาเฟ่ไม่น้อย เขาจึงเลือกทำ TEMP ให้มีพื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นคาเฟ่ เพื่อเชื่อมโยงกับผู้คน หล่อเลี้ยงพื้นที่ในระยะยาว

“ผมค่อนข้างมองโลกในความเป็นจริง ไม่ได้โลกสวยว่าศิลปะจะรันตัวเองได้ขนาดนั้น เราต้องยอมรับตรงนี้ ยิ่งกรณีของผมเป็นแกลเลอรี่ในต่างจังหวัด ผมเลยมองว่าสิ่งไหนที่เราจะสามารถแฝงหรือ Tie-in ศิลปะเข้าไปได้บ้าง

“ถ้าเราจะทำงานเกี่ยวกับศิลปะในต่างจังหวัด มันพูดตรงๆ ไม่ได้ คนจะรับรู้ในวงแคบเกินไป ถ้าเราอยากทำกับคนในวงกว้าง ต้องพูดในสิ่งที่คนสนใจเหมือนกัน ผมอยากให้ศิลปะอยู่ในคาเฟ่ เพราะคนชอบไปคาเฟ่ เลยเอาจุดนี้เข้ามาใส่ ศิลปะไม่ได้ขายตัวมันเองได้เสมอไป เราต้องมองการขายในรูปแบบใหม่ๆ บ้าง”

การทำแกลเลอรี่ให้มีคาเฟ่ฟังดูเหมือนง่าย และไม่ใช่เรื่องแปลก แกลเลอรี่หลายแห่งปรับพื้นที่เป็นบาร์ขายเครื่องดื่มเพื่อหล่อเลี้ยงสถานที่ กับกรณีของ TEMP สิ่งที่พีเจี้ยนให้ความสำคัญ คือสัดส่วนของพื้นที่ ต้องไม่ให้คาเฟ่ทำลายความเป็นแกลเลอรี่ และไม่ทำให้แกลเลอรี่ใหญ่เกินไปจนอยู่ไม่ได้

“จากประสบการณ์การไปหอศิลป์ ผมคิดว่าคนต้องเดินดูงานได้ ถ้าแบ่งอัตราส่วน วิธีการบาลานซ์ในร้านของผมคือ จะไม่ลงโต๊ะเกิน 9 โต๊ะ ค่อนมาทางหนึ่ง เหลือพื้นที่หนึ่งล็อกให้คนเดินดูรูปได้ เราคิดจากฐานว่ายังไงเราก็ต้องโชว์ศิลปะได้ ไม่ใช่ว่าเป็นแกลเลอรี่ที่มีรูปถ่ายหรืองานศิลปะมาประดับตกแต่ง”

ตอนนี้ TEMP แสดงภาพถ่ายส่วนตัวของพีเจี้ยนชื่อว่า my right time in my life time ภาพพระขี่มอเตอร์ไซค์ซึ่งเป็นภาพเปิดกลายเป็นไฮไลต์ของที่นี่ไปแล้ว นอกจากนี้เขายังปรับพื้นที่ส่วนหนึ่งให้สามารถเป็นสตูดิโอถ่ายภาพขนาดย่อม รองรับความต้องการของผู้คนที่อยากจะใช้งานในอนาคต

TEMP อาจไม่ใช่แกลเลอรี่ที่เพอร์เฟกต์ที่สุด แต่เป็นก้าวแรกที่สำคัญในการสร้างพื้นที่ศิลปะให้เพิ่มขึ้นในตัวเมืองอุดรธานี การนำพาศิลปะเข้าหาผู้คนมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับบริบทของสถานที่ กับมุมมองของช่างภาพและผู้ประกอบการหนุ่ม เขาเชื่อว่า TEMP เริ่มปักหลักจากจุดเริ่มต้นที่เหมาะสมแล้ว การก้าวไปข้างหน้าเพื่อทำงานศิลปะให้เติบโตไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้อีกต่อไป

“เราไม่ต้องทำให้คนเข้าใจหรอกว่ารูปเราคืออะไร แต่ทำให้คนอยากมาเห็นรูปเราดีกว่า จะเข้าใจหรือไม่เข้าใจก็ว่ากัน มันสำคัญมากนะ

“ผมเห็นเมืองอุดรธานีมาหลายยุคสมัย ไม่ค่อยมีใครมาปักหมุดว่าต้องมีพื้นที่แบบนี้ ที่ผ่านมาอาจจะมีคนทำงานเกี่ยวกับศิลปะที่ลึก ไม่แมสเหมือนของผม จากเดิมคนสนใจศิลปะจะไปพื้นที่นี้เป็นคนกลุ่มเล็ก แต่ผมอยากออกจากจุดนั้น กลุ่มคนเล็กๆ ไม่สามารถเติบโตได้เพราะผู้บริหารท้องถิ่นในจังหวัดไม่ได้อินเรื่องศิลปะขนาดนั้น มันเลยไม่เกิดการผลักดันพื้นที่ใหญ่ๆ เป็นรูปธรรม

“ผมมองเห็นว่าต้องทำศิลปะให้แมสด้วยคาเฟ่ ผมเห็นในกรุงเทพฯ คนเริ่มไปถ่ายรูปกับงานศิลปะ เราไม่ได้คิดว่าเขาจะเข้าใจหรือไม่เข้าใจ แต่เราเห็นว่าเขาพาตัวเองไปจุดนั้น แสดงว่าทุกคนมีความสนใจศิลปะอยู่แล้ว แต่มันไม่มีคนมาทำให้แมส เดินเข้ามาร้านกาแฟก็เจอศิลปะได้ มันไม่มีคนทำอย่างจริงจัง ผมมองเห็นตรงนี้”