หากคุณเคยประจันหน้ากับสัตว์ที่คนเราไม่สามารถพบเจอได้ง่ายๆ ในชีวิตประจำวันอย่าง ช้างป่า กระทิง หรือฉลามวาฬ คงจะพอจินตนาการออกถึงความรู้สึกท่วมท้นที่ซัดสาดใจเราเมื่อได้เห็น Shiro งานเปเปอร์คัตรูปวาฬสีน้ำเงินขนาดเท่าตัวจริงที่กำลังโผล่พ้นน้ำจากฝีมือของศิลปินญี่ปุ่น Nahoko Kojima

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

ลำพังด้วยขนาดที่ใหญ่ระดับหลายสิบคนโอบก็ชวนให้รู้สึกตาค้างแล้ว แต่เมื่อได้ใช้เวลาเพ่งพิจารณาลวดลายอันซับซ้อนและละเอียดอ่อนที่ประกอบกันเป็น Shiro ฟองสีขาวที่รวมตัวกันบนยอดคลื่น เส้นสายที่อ่อนช้อยคล้ายกำลังเคลื่อนไหว เหมือนกับว่าต่อให้เราเบิกตากว้างเท่าไหร่ก็ยังไม่อาจเก็บให้ครบทุกรายละเอียด

“จริงๆ วาฬสีน้ำเงินก็เป็นสีน้ำเงินนั่นแหละ แต่ฉันเลือกใช้กระดาษสีขาวและตั้งชื่อมันว่า Shiro (ภาษาญี่ปุ่นแปลว่าสีขาว) เพราะเวลามันแหวกว่ายในมหาสมุทร แสงอาทิตย์จะตกกระทบที่ผิวของมันจนดูเป็นสีขาว

“บนตัววาฬมีแพตเทิร์นเยอะมาก ผู้คนจะค่อยๆ ค้นพบแพตเทิร์นเหล่านั้นเมื่อใช้เวลามองมันนานเข้า แล้วก็ยังมีความลับที่ซ่อนอยู่อีก ฉันไม่ค่อยอยากบอกเท่าไหร่ ให้ทุกคนไปลองสังเกตดูเองดีกว่า” ศิลปินสาวกล่าวพร้อมส่งรอยยิ้มสดใส

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

นี่เป็นครั้งแรกที่โคจิมะจัดแสดงผลงานในประเทศไทย ทว่าก่อนหน้านี้ ผลงานเปเปอร์คัตชิ้นอื่นๆ ของเธอเคยจัดแสดงมาแล้วในมิวเซียมและแกลเลอรีชั้นนำในหลายประเทศทั่วโลก เช่น Saatchi Gallery ในลอนดอน มหานครที่เธอเลือกเป็นที่พักอาศัยในปัจจุบัน, Holburne Museum แห่งเมืองบาธ และ Gerald R. Ford Presidential Museum ในรัฐมิชิแกน หรือกระทั่งดิสเพลย์หน้าร้านของ BVLGARI ทั่วทั้งเอเชียก็เคยเป็นที่พักพิงของผลงานของเธอมาแล้ว

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

ทว่าที่เราไล่เรียงมานั้นเป็นเพียงถ้วยรางวัลใหญ่ๆ ที่สื่อต่างๆ รวมทั้งตัวโคจิมะเองอนุญาตให้เราเห็น สิ่งสำคัญที่แท้จริงคือฝีไม้ลายมือของเธอ ซึ่งคุณจะรับรู้อย่างแท้จริงก็ต่อเมื่อได้พิสูจน์ด้วยตาตัวเองเท่านั้น

และแน่นอนว่าฝีไม้ลายมือของเธอมีที่มาที่ไป เว็บไซต์ทางการของโคจิมะเล่าว่า เธอเริ่มจับใบมีดขึ้นมากรีดกระดาษครั้งแรกตอนอายุเพียง 5 ขวบ เราถามหญิงสาวซื่อๆ ว่าพ่อแม่ของเธอยอมให้ลูกสาวตัวเล็กจับของมีคมด้วยเหรอ เธอหัวเราะก่อนให้คำตอบที่แม้ไม่ได้กระจ่างมากนัก แต่ก็พอเห็นภาพเค้าลางของครอบครัวที่สนับสนุนลูกสาวบนเส้นทางศิลปะมาตั้งแต่อ้อนแต่ออก

“มันออกจะอันตรายเนอะ แต่ก็นะ” เธอยิ้มแล้วทิ้งจังหวะ “ฉันเริ่มเรียนวาดรูปในคอร์สส่วนตัวตั้งแต่ 3 ขวบ วันหนึ่งครูของฉันทำงานเปเปอร์คัตให้ดู ฉันเห็นแล้วเซอร์ไพรส์มาก มันใช้แค่กระดาษแผ่นเดียวเท่านั้นเอง แต่มันต่างจากการวาดรูปโดยสิ้นเชิง ฉันรอถึงอายุ 5 ขวบถึงได้ลองตัดกระดาษ”

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

นับแต่นั้นเธอแทบไม่เคยอยู่ห่างจากกระดาษและใบมีด แม้จะเคยหันเหไปทำงานกราฟิกดีไซน์อยู่ช่วงหนึ่ง แต่สุดท้ายเธอก็กลับมาหาศาสตร์แห่งการตัดฉลุกระดาษ หมกมุ่นกับมัน และพัฒนามันไปอีกขั้น จากเดิมที่เปเปอร์คัตเป็นที่รู้จักในฐานะงานฝีมืออย่างหนึ่ง ในมือของโคจิมะ มันกลายเป็นงานศิลปะแขนงหนึ่งที่งดงามไม่แพ้แขนงอื่น

“คอนเซปต์ของเปเปอร์คัตคือการใช้กระดาษแค่ 1 ชิ้น แล้วคุณสามารถสร้างสรรค์อะไรจากมันก็ได้ ศิลปินหลายคนมักทำเปเปอร์คัตแบบ 2 มิติ แต่ฉันมานั่งคิดว่าจะพัฒนาสไตล์ตัวเองได้ยังไง จึงลองทำงานแบบ 3 มิติขึ้นมา อันที่จริงฉันก็ทำงาน 2 มิตินั่นแหละ แต่การแขวน รวมทั้งแสงและเงาทำให้มันเป็น 3 มิติ”

อย่าง Shiro ซึ่งจัดแสดงอยู่ในห้อง 401-402 บนชั้น 4 ของหอศิลป์กรุงเทพฯ ก็ถูกแขวนกับเพดานด้วยเอ็นสีใสเส้นเล็กราวกับเส้นผม เมื่อแสงที่ถูกจัดอย่างบรรจงตกกระทบลวดลายสลับซับซ้อนของชิ้นงาน จึงเกิดเงาที่เป็นช่องๆ คล้ายกับเงายามอยู่ใต้ท้องน้ำ และด้วยคุณสมบัติอันมหัศจรรย์ธรรมดาของกระดาษ เมื่อมีลมจากเครื่องปรับอากาศ หรือจากคนที่เดินผ่าน วาฬขนาดยักษ์ก็จะวูบไหวราวกับกำลังว่ายน้ำอยู่จริงๆ แล้วห้องทั้งห้องก็ถูกเปลี่ยนเป็นท้องทะเลกว้างใหญ่

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

โคจิมะใช้เวลาหนึ่งปีเต็มนับตั้งแต่คิดคอนเซปต์ Shiro จนกระทั่งทำเสร็จสิ้นเป็นชิ้นงาน ใช้กระดาษวาชิ (กระดาษญี่ปุ่น) ที่สั่งทำขึ้นมาพิเศษไปกว่า 150 เมตร และใช้ใบมีดจำนวนมากเกินจะนับไหว เพราะใบมีดที่เธอเลือกใช้นั้นบอบบางและสึกง่ายจนหญิงสาวต้องเปลี่ยนมันทุกสามนาที

เธอเริ่มต้นจากไปมิวเซียมเพื่อศึกษารูปร่างและพฤติกรรมของวาฬสีน้ำเงิน จากนั้นร่างแบบโดยคิดถึงลวดลายที่อยากได้และจุดที่จะผูกเส้นเอ็น แล้วค่อยลงมือทำ กระนั้นแม้จะร่างแบบไว้ แต่เมื่อถึงเวลาจับใบมีด เธอก็มักจะปล่อยให้จิตวิญญาณศิลปินนำทาง “เพราะมันใหญ่มากๆ ต่อให้ฉันลองทำต้นแบบขนาดเล็กมาก่อน ก็ใช่ว่าพอทำขนาดใหญ่แล้วจะเหมือนกัน เพราะกระดาษต่างไซส์จะมีพฤติกรรมที่ไม่เหมือนกัน ฉันไม่มีทางรู้ได้เลยว่าผลลัพธ์จริงๆ จะเป็นยังไงจนกว่าจะแขวนมันขึ้นมา”

การแขวนจึงกลายเป็นขั้นตอนที่สำคัญไม่แพ้การตัดฉลุลวดลายบนกระดาษ ต่อเมื่อแขวนเสร็จเท่านั้นที่กระบวนการจะครบจบสมบูรณ์ คล้ายเติมลมหายใจให้กับผลงาน “มันเหมือนว่าฉันสร้างสัตว์ขึ้นมาตัวหนึ่ง ตอนนี้มันกำลังมีชีวิตและกำลังเคลื่อนไหว เพราะกระดาษเคลื่อนไหวได้ด้วยแรงดึงดูดและแรงอื่นๆ นอกจากนี้กระดาษวาชิยังเปลี่ยนสีได้เมื่อโดนแสงอาทิตย์ มันเลยมีการเปลี่ยนแปลงได้เหมือนกับมีชีวิตอยู่จริงๆ”

คอนเซปต์ของการมีชีวิตและการเคลื่อนไหวเป็นธีมร่วมที่พบเห็นได้ในหลายๆ งานของโคจิมะ ก่อนหน้านี้เธอเคยสร้างสรรค์ผลงานอย่าง Cloud Leopard เสือดาวสีดำที่กำลังออกวิ่ง, Bakyu หมีขั้วโลกสีขาวที่กำลังว่ายน้ำ และ Honey ฝูงผึ้งสีเหลืองทองที่กำลังโบยบิน

Nahoko Kojima Papercut Artist นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

นาโฮโกะ โคจิมะ ศิลปินเปเปอร์คัต

โคจิมะเคยให้สัมภาษณ์ไว้หลายครั้งว่าเธอหลงใหลในธรรมชาติ “ฉันเติบโตมากับธรรมชาติและฉันก็รักธรรมชาติมาก มันมอบความสงบให้กับฉัน ฉันคิดว่านั่นเป็นเหตุผลที่ฉันไม่ทำงานเป็นตึก อาคาร หรืออะไรก็ตามที่มันเสร็จสิ้นแล้ว อยู่นิ่งแล้ว เปลี่ยนแปลงไม่ได้”

คล้ายกันกับธรรมชาติของตัวเธอเองที่กำลังเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอด เราถามว่าเธอวางแผนจะทำงานแบบไหนต่อในอนาคต ศิลปินสาวอมยิ้มพลางส่ายหน้า เธอไม่เคยบอกใบ้เรื่องแบบนี้ให้กับใคร

จะทำงานที่ชิ้นใหญ่กว่านี้อีกหรือเปล่า เราจี้ถาม

คำตอบเจือเสียงหัวเราะของเธอยืนยันความเชื่อเรื่องการเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลง

“หรืออาจจะทำอะไรที่เล็กมากๆ ก็ได้นะ”

ติดตามความเคลื่อนไหวของ Nahoko Kojima ได้ที่ nahokokojima.com

CREATIVE

LIFE

STYLE

VIDEO

PODCAST

SERIES