ยังจำความรู้สึกตอนได้อ่านหนังสือนิทานในวัยเด็กได้ไหม?

วันที่หัวใจเต้นแรงไปกับเรื่องราวสุดตื่นเต้น วันที่ในหัวยังมีภาพจินตนาการพลุ่งพล่านแม้หนังสือจะจบไปนานแล้ว ในวันที่โลกแห่งความฝันยังแยกไม่ขาดจากโลกความจริง หนังสือนิทานเคยทำให้เราเชื่ออย่างหมดใจว่าสักวันนึงเราอาจได้เป็นโจรสลัดที่ล่องเรือไปพบเกาะมหัศจรรย์และเจอการผจญภัยไม่รู้จบ

แต่ว่านะ ตั้งแต่เมื่อไหร่กันที่อยู่ๆ การอ่านก็กลายเป็นยาขม เป็นกิจกรรมสุดน่าเบื่อที่เด็กๆ ส่วนใหญ่ฝืนใจทำ?

The Ship of Adventures คือร้านหนังสือในย่านแฮคนีย์ (Hackney) กลางกรุงลอนดอน ที่ก่อตั้งขึ้นมาเพื่อเปลี่ยนความคิดนี้ เบื้องหน้าที่นี่คือร้านหนังสือที่ขายทั้งหนังสือเด็ก งานคราฟต์ งานศิลปะและคาเฟ่บรรยากาศดี แต่พื้นที่ชั้นใต้ดินและชั้นบนของร้านคือลานกิจกรรมที่ทีมงานตั้งใจใช้พลังของหนังสือนิทานเป็นเครื่องมือพัฒนาเด็กๆ ในสังคม ร้านหนังสือธีมโจรสลัดแห่งนี้เป็นส่วนหนึ่งขององค์กรการกุศลที่มีชื่อว่า Hackney Pirates ก่อตั้งโดย Catriona Maclay คุณครูสาวในโรงเรียนประถมย่านแฮคนีย์

จุดเริ่มต้นของร้านเกิดจากแคทริโอน่ามองเห็นว่าเด็กๆ หลายคนในชั้นเรียนของเธอมีปัญหาเรื่องการอ่าน เพราะเด็กส่วนใหญ่เป็นชาวต่างชาติที่ไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษในการสื่อสาร พอเด็กเรียนไม่ทันเพื่อนก็ถูกบังคับให้อ่านหนังสือ พออ่านไม่ได้ก็รู้สึกอาย ยิ่งอายก็ยิ่งเกลียดการอ่าน ผลการเรียนเลยตกต่ำ กลายเป็นวงจรอย่างนี้ไม่รู้จบ

แคทริโอน่าเชื่อว่าทางออกที่ดีที่สุดของปัญหานี้ไม่ใช่การบังคับให้เด็กตั้งใจเรียน แต่เป็นการปลูกฝังให้เด็กๆ ตกหลุมรักการอ่านหนังสือ

“นี่คือเครื่องมือทรงพลังที่สุดที่เราอยากมอบให้พวกเขา เมื่อเด็กๆ เห็นว่าการอ่านหนังสือเป็นเรื่องสนุก เขาจะอ่านมากขึ้น จากนั้นไม่ว่าโตขึ้นพวกเขาจะฝันอยากเป็นอะไร เขาจะใช้ทักษะนี้หาความรู้และแรงบันดาลใจมาพัฒนาตัวเองจนได้” แคทริโอน่าเล่าความตั้งใจของ
Hackney Pirates ให้ฉันฟัง เธอเสริมต่อว่าเป้าหมายของเธอไม่ได้มีแค่นี้

“แม้การอ่านจะสำคัญมากทั้งในโรงเรียนและชีวิตจริง แต่เรายังอยากช่วยเด็กๆ พัฒนาความมั่นใจและความพยายามด้วย เพราะเราเชื่อว่าหากเด็กๆ ไม่กล้ายืนขึ้นบอกเล่าความคิดของตัวเองและขาดความพยายามที่จะก้าวต่อไปข้างหน้า ถึงพวกเขาจะมีความรู้มากมายแค่ไหนก็ไร้ประโยชน์”

วันนี้ฉันมีนัดคุยกับ Amy Ross หนึ่งในทีมงานคนสำคัญบนเรือโจรสลัด

“ไอเดียของที่นี่น่าสนใจมากเลยค่ะ แต่ฉันว่าน้องๆ วัยประถมต้นน่าจะดื้อและซนไม่ใช่เล่น คุณคงจับพวกเขามานั่งอ่านหนังสือแบบธรรมดาๆ ไม่ได้หรอกใช่ไหมคะ” ฉันถามเอมี่ด้วยความสงสัย

“ฮ่าๆไม่ใช่แบบนั้นแน่นอน” เอมี่ตอบอย่างอารมณ์ดี “เราอยากบอกเด็กๆ ว่าการเรียนรู้คือการผจญภัยรูปแบบหนึ่งที่มักพาพวกเขาไปเจอสิ่งไม่คาดคิดและน่าตื่นตาตื่นใจเสมอ เราอยากให้การมาที่นี่เป็นเหมือนการมาเล่นสนุกในโลกจินตนาการ แต่เด็กๆ จะได้ความรู้และทักษะที่สำคัญติดตัวกลับไปด้วย”

และนั่นคือเหตุผลที่ทำให้ทีมงานเลือกตกแต่งร้านด้วยธีมโจรสลัด พวกเขาเชื่อว่าสิ่งแวดล้อมมีส่วนสำคัญที่ช่วยกระตุ้นให้เด็กๆ เกิดความคิดสร้างสรรค์ สนุก และอยากมีส่วนร่วม พวกเขาออกแบบร้านหนังสือให้เป็นบรรยากาศใต้ท้องเรือ ที่ผนังด้านหนึ่งข้างหีบสมบัติเก่าคือประตูลับที่มีเพียงสมาชิกโจรสลัดเท่านั้นที่รู้ว่ามันคือทางเดินนำไปสู่ห้องกิจกรรมชั้นใต้ดินที่เป็นห้องสมุด ห้องอ่านหนังสือ และโรงละครที่ตกแต่งด้วยธีมโลกใต้ทะเล ส่วนชั้นบนสุดที่เป็นห้องกิจกรรมของเด็กโตก็มาในคอนเซปต์เกาะร้างที่มีนกฟลามิงโก้สีแสบเป็นตัวละครหลัก

ซึ่งแน่นอนว่านี่ไม่ใช่แค่การตกแต่งสนุกๆ สิ่งที่ทีมงานให้ความสำคัญมากกว่าคือประสบการณ์ที่เด็กๆ จะได้รับจากการมาเป็นลูกเรือในรังโจรสลัดแห่งนี้

“ประสบการณ์การสอนเด็กๆ ในชั้นเรียนทำให้ฉันมองเห็นว่าสิ่งที่เด็กต้องการจริงๆ คือการได้รับความสนใจและใครสักคนที่อยากรับฟังเขาจริงๆ” เอมี่ตอบ พร้อมอธิบายว่า
Hackney Pirates เริ่มงานด้วยการติดต่อโรงเรียนในชุมชน โดยให้คุณครูประถมคัดเลือกเด็กๆ ที่มีปัญหาเรื่องการเรียนมาทำกิจกรรมที่ร้านหลังเลิกเรียน

กิจกรรมช่วงแรกจะเป็นการอ่านหนังสือ โดยเด็กๆ จะได้เลือกหนังสือที่สนใจจากห้องสมุดมาอ่านกับอาสาสมัครแบบ 1 ต่อ 1 แล้วพูดคุยวิเคราะห์เรื่องที่อ่านด้วยกัน กิจกรรมในช่วงหลังของเทอมคือการชวนเด็กๆ มาเขียนบทความรวมเล่ม เป็นหนังสือที่มีหัวข้อสนุกๆ อย่าง Guidebook to Hackney Super Hero หรือ Hackney into the future นอกจากหนังสือ เด็กๆ ยังมีโอกาสสร้างสรรค์งานอีกหลายอย่าง ทั้งแต่งเพลง คิดบทหนังสั้น หรือบทละครเวที

ได้ยินแบบนี้อย่าเพิ่งคิดว่าสิ่งที่เด็กๆ ทำจะออกมาเป็นผลงานกิ๊กก๊อกเหมือนหนังเกรด B เพราะ
ทีมงาน Hackney Pirates จริงจังกับเรื่องเล่นๆ แบบนี้มากอย่างไม่น่าเชื่อ ผลงานทุกชิ้นผลิตแบบใช้ได้จริงและวางขายจริงในร้าน หนังสือก็ตีพิมพ์และเย็บเล่มสวยงามโดยมีภาพถ่ายและภาพวาดจากอาสาสมัครมืออาชีพ และนอกจากนี้พวกเขายังพาเด็กๆ เข้าไปร้องเพลงในสตูดิโอ และชวนนักแสดงละครตัวจริงมาเล่นละครเวทีจากบทของเด็กๆ อีกด้วย

“งานนี้เราไม่ได้ทำเพื่อความสนุกเท่านั้นนะ” เอมี่กล่าว “โปรเจกต์เหล่านี้ทำให้เด็กๆ เรียนรู้ที่จะใช้การอ่านเขียนเป็นเครื่องมือสื่อสารความคิดและความรู้สึกของตัวเองให้คนวงกว้างรับรู้ การทำงานเป็นทีมกับเพื่อนๆ และอาสาสมัครแปลกหน้าทำให้พวกเขาเริ่มเชื่อมั่นในตัวเอง และการได้เห็นว่าสิ่งที่พวกเขาทำขายได้จริงและมีคนอ่าน ยิ่งทำให้พวกเขาเคารพตัวเองมากขึ้นหลายเท่า”

หลังจากเปิดร้านมา 7 ปี ทีม Hackney Pirates สำรวจพบว่าเด็กเกินครึ่งที่มาทำกิจรรมมีทักษะการอ่านและเขียนดีกว่าเด็กวัยเดียวกัน ที่สำคัญพวกเขาทำให้เด็กทุกคนที่มาที่นี่กลายเป็นเด็กที่รักการอ่านได้สำเร็จ และนั่นทำให้พวกเขาสามารถคว้ารางวัล
Small Charity Big Impact ประจำปี 2017 มาครอง

หลังจากคุยกับแคทริโอน่าจบ ฉันได้แต่คิดว่าทั้งหมดนี้มันก็แค่สถิติและรางวัล ความสำเร็จจริงๆ ขององค์กรน่าจะวัดจากความรู้สึกของน้องๆ มากกว่า ในขณะที่กำลังเดินใจลอยในร้านหนังสือ เด็กชายตัวจิ๋วก็วิ่งพรวดเข้ามาในร้านผ่านประตูลับที่ผนัง ฉันรีบคว้าตัวเด็กน้อยมานั่งพูดคุย

โอมาร์เป็นเด็กชายตาแป๋วชาวตะวันออกกลาง หลังชวนคุยนู่นนี่ไปสักพักฉันถามเขาว่า “เหตุการณ์ที่เธอชอบที่สุดตั้งแต่ได้มาที่นี่คืออะไรหรอ?”

เด็กชายผมหยิกตาคมนิ่งคิดสักพักก่อนพูดว่า “อืมมม พี่ถามแบบนี้ตอบยากจัง เพราะทุกครั้งที่ผมมาที่นี่มันจะเป็นวันที่ดีที่สุดทุกครั้งเลย”

คุณยังจำความสุขตอนได้อ่านหนังสือนิทานในวัยเด็กได้ไหม?

ฉันเชื่อว่าเหล่าโจรสลัดน้อยในร้านหนังสือแห่งนี้จะไม่มีวันลืม

The Ship of Adventures’s Recommend

Guide book to Hackney

หนังสือไกด์บุ๊กที่เด็กๆ เขียนเกี่ยวกับสถานที่ท่องเที่ยวน่าสนใจในแฮคนีย์ ในเล่มนี้ทุกคนเข้าไปสัมภาษณ์คนหลากหลายอาชีพ อย่างผู้ว่าราชการประจำเมืองแฮคนี่ย์ คนทำสวนบนดาดฟ้า เจ้าของคาเฟ่ที่มีฟาร์มอยู่ข้างใน นักดนตรีแจ๊ส และคนทำกิจการเพื่อสังคม การได้อ่านเรื่องราวของเมืองผ่านสายตาเด็กๆ ในชุมชนเป็นโอกาสที่หาได้ไม่ง่ายเลย ว่าไหม

The Book of Me

หนังสือที่ชวนเด็กๆ มาคิดว่า ตัวฉันมาจากไหน ซึ่งไม่ได้หมายถึงสถานที่แบบภูมิศาสตร์หรืออะไรแบบนั้น แต่เป็นการชวนเด็กๆ ตั้งคำถามว่าประสบการณ์อะไรที่สร้างตัวตนในวันนี้ของพวกเขาขึ้นมา งานของน้องคนหนึ่งเขียนว่า “สวัสดี ฉันมาจากความรัก ฉันมาจากความมุ่งมั่น ฉันมาจากชีวิตที่มีความสุข ฉันมาจากแฮคนีย์”

“เราอยากบอกเด็กๆ ว่า การเรียนรู้คือการผจญภัยรูปแบบหนึ่งที่มักพาพวกเขาไปเจอสิ่งน่าตื่นตาตื่นใจเสมอ การมาที่นี่เลยเป็นการมาเล่นสนุกในโลกจินตนาการ แต่เด็กๆ ก็จะได้ความรู้และทักษะที่สำคัญติดตัวกลับไปด้วย”

Catriona Maclay

The Ship of Adventures

address: The Hackney Pirates, 138 Kingsland High Street, London E8 2NShours: จันทร์-ศุกร์: 08.30 – 16.30 น., เสาร์: 11.30- 18.30 น. (ปิดวันอาทิตย์)
how to get there: ร้านหนังสือตั้งอยู่ริมถนน Kingsland High Street สถานีรถไฟที่ใกล้ที่สุดคือ Dalston Kingsland หรือ Dalston Junction ใช้เวลาเดินประมาณ 5 นาที
hackneypirates.org
twitter | @ShipOAdventures

ภาพประกอบ Faan.peeti

บทสัมภาษณ์ส่วนหนึ่งเรียบเรียงจากบทความของ www.hackneypirates.org

CREATIVE

LIFE

STYLE

VIDEO

PODCAST

SERIES